انحراف چشم، یک موضوع پیچیده و حیاتی در زمینه سلامت چشم، از جمله مشکلاتی است که میتواند تأثیرات عمیقی بر روی زندگی افراد بگذارد. در این مقاله، ما به بررسی جزئیاتی درباره این موضوع اساسی میپردازیم.
انحراف چشم چیست؟
انحراف چشم یا استرابیسم یک مشکل چشمی است که در آن محور دید یک یا دو چشم از موقعیت عادی خود منحرف میشود. این مشکل ممکن است به صورت افقی (به سمت داخل یا بیرون)، عمودی (به سمت بالا یا پایین) یا مورب (میل به چپ یا راست) اتفاق بیفتد. انحراف چشم ممکن است در یکی از دو چشم (انحراف یکچشمی) یا در هر دو چشم (انحراف دوچشمی) رخ دهد.
تاریخچه
تاریخچه استرابیسم به قرون گذشته باز میگردد. هر چند که تاریخ دقیق کشف این مشکل را تعیین کردن دشوار است، اما میتوانیم به برخی از نقاط تاریخی مرتبط با انحراف چشم اشاره کنیم:
عصر باستان: مشکلات چشمی از جمله انحراف چشم، در تاریخ باستان نیز وجود داشتهاند. نخستین توصیفها و تصاویری از افرادی با انحراف چشم در متون و آثار باستانی یافت میشود.
قرون وسطی: تاریخ تعیین شده برای کشف انحراف چشم نوسانی است و با پیشرفت علم پزشکی و عینک سازی در قرون وسطی بهبود یافت. در قرون وسطی، عینکها به عنوان ابزاری برای تصحیح اشکال چشمی شناخته شدند و به مرور زمان، توسعهیافتند.
قرن نوزدهم و بیستم: در قرن نوزدهم و بیشتر در قرن بیستم، توسعه تکنولوژی و دانش پزشکی به تشخیص و درمان انحراف چشم کمک بزرگی کرد. انجام جراحیهای تصحیحی چشمی و توسعه تکنیکهایی مانند توسعه عینکهای تصحیحی و لنزهای تماسی به بهبود بینایی افراد مبتلا به انحراف چشم کمک کرد.
در مجموع، این مشکل از قدیمیترین زمانها شناخته شده و با پیشرفت تکنولوژی و دانش پزشکی، درمان و تصحیح این مشکل تا حد زیادی بهبود یافته است. امروزه، متخصصان چشم پزشکی با استفاده از روشهای مدرن و پیشرفته میتوانند افراد مبتلا به انحراف چشم را تشخیص دهند و درمان مناسبی برای آنان تعیین کنند.
آمار جهانی
تخمین شیوع تلفیقی (95٪ CI) هر گونه استرابیسم، اگزوتروپی و ازوتروپی به ترتیب 1.93٪ (1.64-2.21)، 1.23٪ (1.00-1.46) و 0.77٪ (0.59-0.95) بود. ناهمگنی در شیوع استرابیسم و زیرگروه های آن بر اساس I2 بالای 95 درصد بود (001 p< برای همه).
انواع انحراف چشم
استرابیسم، میتواند به چند نوع مختلف تقسیم شود. این انواع شامل موارد زیر میشوند:
استرابیسم تاجی (Esotropia): در این نوع از انحراف چشم، یک چشم به سمت داخل منحرف میشود. به عبارت دیگر، چشم به سمت بینی منحرف میشود.
استرابیسم خارجی (Exotropia): در این نوع، یک چشم به سمت بیرون منحرف میشود، به عبارت دیگر، چشم به سمت گوش منحرف میشود.
استرابیسم عمودی (Vertical Strabismus): در این نوع انحراف چشم، یک چشم به سمت بالا یا پایین منحرف میشود.
استرابیسم مختلط (Mixed Strabismus): در برخی موارد، انحراف چشم ممکن است همزمان در چند جهت (استرابیسم تاجی و خارجی یا تاجی و عمودی) رخ دهد.
استرابیسم دوچشمی (Alternating Strabismus): در برخی از موارد، انحراف چشم ممکن است هر دو چشم را به طور متناوب تحت تأثیر قرار دهد، به این معنی که هر یک از چشمها ممکن است به تناوب منحرف شوند.
انتخاب درمان مناسب برای انحراف چشم بستگی به نوع و شدت مشکل دارد و نیاز به مشاوره و تشخیص توسط متخصص چشم پزشکی دارد.
دلایل بروز انحراف چشم چیست؟
استرابیسم یک مشکل چشمی است که ممکن است به علت عوامل مختلفی ایجاد شود. در ادامه به دلایل اصلی بروز این مشکل اشاره میکنم:
مشکلات عصبی: نقصهای عصبی در مغز یا عصبهای مسئول کنترل عضلات چشم میتوانند به استرابیسم منجر شوند. این شامل اختلالات ناشی از اعصاب مثل پارالیز عصبی و چالشهای مغزی میشود.
مشکلات عضلات چشم: ضعف یا ناتوانی عضلاتی که چشمها را کنترل میکنند، میتواند به انحراف چشم منجر شود. این مشکل معمولاً باعث ایجاد تعادل نادرست میان عضلات چشم میشود.
مشکلات در تطابق چشمی: تطابق چشمی به توانایی هر دو چشم برای تمرکز بر روی یک نقطه خاص و ایجاد تصویر ترکیبی میپردازد. اگر تطابق چشمی مختل شود، میتواند انحراف چشم را ایجاد کند.
علل موروثی: در برخی از موارد، استرابیسم به عنوان یک ویژگی موروثی به ارث رسیده و از نسل به نسل منتقل میشود.
آسیبها و صدمات: آسیبها یا صدمات به ساختارهای چشمی مانند عضلات یا عصبها ممکن است به استرابیسم منجر شوند.
عوامل استرسی و روانی: استرس، اضطراب، یا مشکلات روانی میتوانند به مشکلات بر روی عضلات چشم و تطابق چشمی اثر بگذارند و باعث انحراف چشم شوند.
فشار فیزیکی: انجام فعالیتهایی که نیازمند تمرکز بر یک نقطه خاص است، مثل کار با رایانه یا موبایل برای مدت طولانی، میتواند به انحراف چشم منجر شود.
عوامل زیست محیطی: عوامل محیطی مانند دود سیگار، مواد شیمیایی، و عوامل زیست محیطی ممکن است تأثیر منفی بر سلامت چشم داشته باشند و به استرابیسم منجر شوند.
تشخیص و درمان انحراف چشم بستگی به نوع و شدت مشکل دارد و بهترین راه برای تشخیص و درمان صحیح مشکل، مشاوره و معاینه توسط یک متخصص چشم پزشکی است.
علائم شایع استرابیسم چیست؟
علائم ممکن است بسته به نوع و شدت مشکل متغیر باشند. اما علائم عمده این مشکل شامل موارد زیر میشوند:
- انحراف یک یا هر دو چشم
انحراف یک یا هر دو چشم به وضعیتی اطلاق میشود که محور دید هر یک از چشمها از موقعیت عادی خود منحرف میشود. به عبارت دیگر، وقتی فرد به یک نقطه مشخص نگاه میکند، یکی از چشمها به جای تمرکز بر روی آن نقطه، به سمت دیگری از موقعیت عادی خود منحرف میشود. این منحرف شدن ممکن است به سمت داخل چشم (استرابیسم تاجی)، به سمت بیرون (استرابیسم خارجی)، به سمت بالا یا پایین (استرابیسم عمودی) یا در جهات مختلف دیگر باشد.
- دوبینی
وقتی دو چشم به شیء خاصی نگاه میکنند، باید تصاویری مشابه از آن شیء را دریافت کنند تا تصویر ترکیبی در مغز ایجاد شود. اگر یکی از چشمها از موقعیت عادی خود منحرف شود، دو تصویر متفاوت از آن شیء تشکیل میشوند و این باعث میشود که فرد دوبینی تجربه کند.
- احساس درد در چشم
علت درد در استرابیسم میتواند از مشکلات عضلانی تا تنش عصبی و مسائل دیگر متنوع باشد. این درد ممکن است به صورت موقت و کوتاهمدت یا به صورت مزمن و پایدار ایجاد شود.
- خستگی چشم
وقتی چشمها به مدت طولانی به شیء خاصی نگاه میکنند، به خصوص در شرایطی که تطابق چشمی به چالش کشیده میشود، عضلات چشم کار بیشتری انجام میدهند. این کار زیاد عضلات به مدت طولانی ممکن است به خصوص در انحراف چشم، به خستگی در این عضلات منجر شود.
- تغییر در تطابق چشمی
تطابق چشمی به توانایی چشمها برای تمرکز بر روی یک نقطه خاص و ایجاد تصویر ترکیبی اطلاق میشود. به عبارت دیگر، هر یک از چشمها به شیء نگاه میکند، اما تصویری متفاوت از آن شیء دریافت میکند. این تغییر در تطابق چشمی ممکن است در اثر انحراف یک یا هر دو چشم به وجود بیاید.
- تاری دید
به وضعیتی اطلاق میشود که فرد دید تاریکتر و کموضوحتری نسبت به وضعیت عادی دارد. این اتفاق ممکن است در اثر مشکلاتی که از انحراف یک یا هر دو چشم ناشی میشود، ایجاد شود.
زمانی که یک فرد انحراف چشم دارد، عضلات چشم نمیتوانند به درستی هماهنگ شوند و تطابق چشمی نقصانی ایجاد میکنند. این تطابق نادرست باعث میشود که دو تصویر متفاوت از یک شیء تشکیل شود و فرد تصاویر را به صورت ترکیبی نتواند مشاهده کند.
- حساسیت به نور
حساسیت به نور به وضعیتی اشاره دارد که چشمها به نور به شدت حساس هستند و واکنشی بیش از حد به نور نشان میدهند. این حساسیت به نور به علت انحراف یک یا هر دو چشم به وجود میآید و میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. به عبارت دیگر، تطابق چشمی به توانایی چشمها برای تنظیم و تطابق با نور اطلاق میشود. این تغییرات در تطابق چشمی باعث افزایش حساسیت به نور میشوند.
- سردرد یا نیاز به تمرکز بیشتر
به وضعیتی اشاره دارد که افراد با استرابیسم در مواجهه با مشکلات تطابق چشمی و تشابه دو تصویر از یک شیء هستند. این مشکلات ممکن است به احساس سردرد و نیاز به تمرکز بیشتر توجه کنند.
زمانی که چشمها به درستی تطابق ندارند و دو تصویر متفاوت از یک شیء تشکیل میدهند، فرد باید تلاش کند تا تصویرها را با هم تطابق دهد و به تصویر ترکیبی برساند. این نیاز به تمرکز بیشتر از مغز میطلبد و ممکن است انرژی بیشتری را صرف تطابق چشمی کند.نتیجه این تلاش و تمرکز میتواند به سردرد منجر شود. همچنین، نیاز به تمرکز بیشتر ممکن است به فرد احساس خستگی و نیاز به استراحت دهد. این مشکلات ممکن است تا حدی از انحراف چشم ناشی شوند و معمولاً با درمان انحراف چشم و بهبود تطابق چشمی، سردرد و نیاز به تمرکز بیشتر کاهش مییابند.
اگر شما یا کودکتان از علائمی شبیه به استرابیسم رنج میبرید، بهترین کار این است که با چشم پزشک مشاوره کنید تا تشخیص دقیق ایجاد شود و درمان مناسب تعیین شود. اگر استرابیسم در اوایل شناخته و درمان شود، امکان بهبود بینایی و کنترل مشکل زیاد است.
علائم استرابیسم چه زمانی ظاهر می شوند؟
علائم استرابیسم میتوانند در هر سنی ظاهر شوند. این مشکل معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز میشود، اما ممکن است در هر سنی ایجاد شود. اگر استرابیسم در کودکی شروع شود و به درستی تشخیص داده و درمان نشود، ممکن است به عنوان یک مشکل مزمن به ارث برده شود و در طول عمر ادامه داشته باشد. بنابراین، اگر علائم استرابیسم در هر سنی مشاهده شوند، مهم است به زودی با یک متخصص چشم پزشکی مشاوره شود تا تشخیص دقیق گرفته و درمان مناسب تعیین شود.
عوارض انحراف چشم چیست؟
استرابیسم میتواند عوارض مختلفی برای فرد داشته باشد. این عوارض بستگی به نوع انحراف، شدت آن، و تأخیر در تشخیص و درمان دارند. برخی از عوارض ممکن شامل موارد زیر هستند:
- ضعف بینایی
- مشکلات تعاملی و اجتماعی
- مشکلات روانی
- تأثیر بر توانایی یادگیری
- مشکلات رانندگی
راه های تشخیص و تستهای مرتبط انحراف چشم
تشخیص استرابیسم و نوع آن نیاز به ارزیابی توسط یک متخصص چشم پزشکی دارد. متخصص چشم پزشکی از روشها و تستهای مختلف برای تشخیص انحراف چشم استفاده میکند. این تستها شامل موارد زیر میشوند:
بررسی بصری: ابتدا پزشک با مطالعه تاریخچه پزشکی و سوالات در مورد علائم انحراف چشم، سن بروز مشکل، و عوامل ممکن ایجاد کننده تشخیص اولیه را قرار میدهد.
بررسی حرکت چشمها: پزشک با بررسی حرکت چشمها و توانایی هر چشم در حرکت به سمت هماهنگی، انحراف احتمالی را تشخیص میدهد.
تست تطابق چشمی: توانایی چشمها برای تطابق و تشابه دو تصویر از یک شیء بررسی میشود. این تست میتواند با استفاده از دستگاههای ویژه انجام شود.
تست دوبینی: فرآیند تشخیص دوبینی با استفاده از تستهای مختلف انجام میشود.
تصویربرداری چشمی: در مواردی که نیاز به تصویربرداری دقیقتر دارید، از تکنولوژیهای مثل MRI یا CT scan برای تصویربرداری چشمها استفاده میشود.
با ترکیب اطلاعات از تاریخچه پزشکی، ارزیابی حرکت چشم، و نتایج تستهای تطابق و دوبینی، متخصص چشم پزشکی میتواند نوع استرابیسم و علت آن را تشخیص دهد و بر اساس آن برنامهی درمان مناسب را تعیین کند.
درمان انحراف چشم (Treatment of Strabismus)
درمان استرابیسم بستگی به نوع انحراف، علت آن، و شدت مشکل دارد. درمان انحراف چشم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
استفاده از عینک یا لنز تصحیحی: در برخی موارد، استفاده از عینک یا لنزهای تصحیحی میتواند به تطابق چشمی کمک کند و انحراف چشم را تصحیح کند.
تمرینات چشمی: تمرینات خاصی برای تقویت عضلات چشم و افزایش تطابق چشمی انجام میشود. این تمرینات معمولاً تحت نظر یک متخصص چشم پزشکی انجام میشوند.
درمان انحراف با عمل جراحی: در برخی موارد شدید، ممکن است جراحی لازم باشد. در این روش، جراح عضلات چشم را تنظیم میکند تا تطابق چشمی بهبود یابد و انحراف چشم را تصحیح کند.
درمان مشکلات اصلی: اگر انحراف چشم ناشی از مشکلات دیگری مثل مشکلات عصبی یا ساختاری باشد، درمان اصلی این مشکلات نیز لازم است.
مراقبتهای نظری: در برخی موارد، استفاده از مراقبتهای نظری مثل قطرههای چشمی مرطوبکننده میتواند به تسکین علائم انحراف چشم کمک کند.
اهمیت تشخیص زودرس در انحراف چشم کودکان
تشخیص زودرس استرابیسم در کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد. این اهمیت به دلایل زیر میباشد:
درمان موفقتر: تشخیص زودرس انحراف چشم در کودکان باعث درمان موفقتر میشود. هرچه درمان زودتر شروع شود، احتمال بهبود بیشتری وجود دارد.
جلوگیری از مشکلات ثانویه: اگر انحراف چشم در کودکان به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، ممکن است به مشکلات ثانویه منجر شود. این مشکلات شامل دوبینی مزمن، کاهش وضوح بینایی، و مشکلات تطابق چشمی میشود.
تأثیر بر توانایی یادگیری: استرابیسم میتواند توانایی کودک در مهارتهای تعلیمی و یادگیری را تحت تأثیر قرار دهد. اگر انحراف به موقع درمان نشود، ممکن است کودک دشواری در مطالعه و نوشتن داشته باشد و یادگیری برخی مهارتها به تأخیر بیفتد.
تأثیر روانی: استرابیسم ممکن است بر روان کودک تأثیر منفی بگذارد و باعث افزایش استرس در او شود. تشخیص و درمان به موقع میتواند به آرامش روانی کودک کمک کند.
جلوگیری از مشکلات اجتماعی: استرابیسم میتواند مشکلات اجتماعی برای کودک ایجاد کند. او ممکن است در تعامل با دیگر کودکان مشکلات داشته باشد. تشخیص زودرس میتواند به بهبود تعاملات اجتماعی کودک کمک کند.
با توجه به این موارد، تشخیص زودرس و درمان مناسب انحراف چشم در کودکان بسیار حیاتی است. بهترین راه برای اطمینان از تشخیص و درمان به موقع، مشاوره با یک متخصص چشم پزشکی است.
درمان خانگی انحراف چشم چگونه است؟
درمان خانگی استرابیسم باید به عنوان یک درمان تکمیلی توسط متخصص چشم پزشکی در نظر گرفته شود. در ادامه تعدادی از روشهای درمان خانگی که ممکن است در ترکیب با درمانهای تعیین شده توسط پزشک مورد استفاده قرار گیرند، آورده شده است:
تمرینهای چشمی: انجام تمرینهای چشمی که توسط پزشک معالج تعیین شود میتواند به تقویت عضلات چشم و تطابق چشمی کمک کند.
استفاده از عینک یا عدسی: استفاده از عینک یا عدسی توصیه شده توسط پزشک ممکن است برای تصحیح استرابیسم مفید باشد.
تغذیه سالم: تغذیه مناسب و مصرف مواد مغذی میتواند به بهبود سلامت چشم کمک کند.
توجه به میزان نور: در محیطهای دارای نور مناسب کار کردن و توجه به نور محیط میتواند به کاهش خستگی چشم کمک کند.
استفاده از نظارت بر زمان استفاده از رایانه و موبایل: تعیین مدت زمان مناسب برای استفاده از رایانه و موبایل و انجام استراحتهای کوتاه مدت میتواند به کاهش خستگی چشم کمک کند.
تأثیرات روانی و اجتماعی انحراف چشم در بزرگسالان
تأثیرات روانی و اجتماعی انحراف چشم در بزرگسالان ممکن است متنوع باشد و به میزان شدت انحراف، تجربیات فرد، و شرایط محیطی و اجتماعی وابسته باشد. این تأثیرات میتوانند عبارت باشند از:
افزایش استرس: افراد با انحراف چشم ممکن است تجربه استرس در مواجهه با دیگران داشته باشند، به ویژه اگر احساس کنند که انحراف آنها را متمایز کرده و از دیگران جدا میکند.
مشکلات اجتماعی: فرد ممکن است دشواری در ایجاد ارتباط چشمی معمول با دیگران داشته باشد و این میتواند تأثیر منفی بر تعاملات اجتماعی او داشته باشد.
تأثیر بر روابط خانوادگی: وجود یک عضو خانواده با انحراف چشم ممکن است به تغییرات در تعاملات خانوادگی منجر شود.
تأثیر بر سلامت روانی:ممکن است به تأثیر روانی منفی بر سلامت عمومی افراد منجر شود و باعث تجربه اضطراب و افسردگی شود.
مهم است بدانید که تأثیرات انحراف چشم در بزرگترها ممکن است با درمان و مشاوره مناسب تخفیف یابند. اگر انحراف چشم شما تأثیرات منفی بر روانی یا اجتماعی شما داشته است، بهتر است با یک روانپزشک مشاوره کنید تا به شما کمک کنند تا با این مشکلات مقابله کنید و بهبود پیدا کنید.
بهترین سن برای عمل انحراف چشم چه موقع است؟
بهترین سن برای عمل انحراف چشم و تصحیح آن معمولاً بستگی به نوع انحراف، شدت آن، و تأثیر آن بر عملکرد و کیفیت زندگی فرد دارد. اصولاً، عمل انحراف چشم در سنین مختلف انجام میشود:
دوران کودکی: برای انحرافهای تاجی و خارجی معمولاً بهترین زمان برای عمل دوران کودکی است. از آنجایی که چشمها در دوران کودکی در حال تکامل هستند، تصحیح انحراف چشم در این دوران موفقتر است و میتواند به بهبود تطابق چشمی و جلوگیری از مشکلات دیگر کمک کند.
دوران نوجوانی و بزرگتر: برای انحرافهایی که در دوران کودکی تشخیص داده نشده یا درمان نشدهاند، اگر انحراف به شدت تأثیرگذار بوده و تصحیح به وسیله عینک یا لنز تصحیحی کافی نباشد، عمل در دوران نوجوانی انجام میشود.
در برخی موارد، ممکن است عمل انحراف چشم در سنین بزرگتر انجام شود، اما تأثیر موفقیت عمل و بهبود تطابق چشمی در این دوران کمتر است.
مهمترین نکته این است که تصحیح استرابیسم در زمان مناسب و تحت نظر یک متخصص چشم پزشکی انجام شود. پزشک با بررسی و تشخیص دقیق مشکل، تصمیم به زمان و نوع درمان مناسب میگیرد. تأخیر در درمان ممکن است به مشکلات زیادی منجر شود و بهترین زمان برای عمل انحراف چشم بستگی به موارد شخصی و تشخیص پزشکی دارد.
نتیجه
استرابیسم یک مشکل چشمی شایع است که میتواند تأثیرات جدی بر روی عملکرد چشمی و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. این مشکل میتواند به دوبینی، تطابق نامناسب چشمی، و مشکلات روانی و اجتماعی منجر شود. برای تشخیص و درمان مناسب انحراف چشم، بهتر است به متخصص چشم پزشکی مراجعه کرده و راهکارهای مناسب برای تصحیح و کاهش عوارض این مشکل را انتخاب کرد. تشخیص و درمان به موقع این مشکل میتواند به بهبود تطابق چشمی، کاهش خستگی چشم، و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
اگر به دنبال اطلاعات بهروز و درمانهای موثر در زمینه بیماری استرابیسم هستید، وبسایت دکتر بامن به شما این امکان را میدهد تا از آخرین تحقیقات علمی و مقالات تخصصی بهرهمند شوید. دکترهای برجسته و متخصص این وبسایت نیز به شما اطمینان میدهند که شما در این مسیر درمانی بهترین همراه را خواهید داشت.
برای دسترسی به این معلومات علمی و بهروز، لطفاً وبسایت دکتر بامن را به آدرس زیر مراجعه کنید:
پرسش های متداول
آیا انحراف چشم قابل درمان است؟
بله، انواع مختلفی از درمانها و روشها برای تصحیح انحراف چشم وجود دارند. این درمانها میتوانند شامل تمرینهای چشمی، استفاده از عینک یا عدسی، درمان دارویی، و یا جراحی باشند.
آیا استرابیسم میتواند به شکلی ژنتیکی انتقال یابد؟
بله، استرابیسم میتواند به شکلی ژنتیکی به نسلهای بعدی انتقال یابد.
اگر درمان استرابیسم به تأخیر بیفتد چه مشکلاتی ممکن است به وجود آید؟
ممکن است عوارض شدت بیشتری را تجربه کنید و مشکلاتی مانند دوبینی شدیدتر، تطابق نامناسب چشمی، و خستگی چشم را تجربه کنید
آیا عوامل محیطی مانند استفاده از رایانه یا موبایل میتوانند به افزایش انحراف چشم منجر شوند؟
استفاده از رایانه و موبایل به طور مستمر و بدون مراقبت نمیتواند به صورت مستقیم استرابیسم را ایجاد کند. اما این دستگاهها ممکن است به خستگی چشم منجر شوند و تطابق چشمی را تضعیف کنند. به همین دلیل، مهم است که هنگام استفاده از رایانه و موبایل، استراحتهای کوتاه مدت و تمرینهای چشمی را در برنامه خود قرار دهید.
آیا استرابیسم میتواند با تغییر در عادات زندگی مانند تغذیه یا ورزش کاهش یابد؟
تغییر در عادات زندگی مانند تغذیه و ورزش ممکن است به تنهایی استرابیسم را تصحیح نکند. انحراف چشم معمولاً نیاز به روشهای تشخیصی و درمانی مخصوص دارد که توسط متخصص چشم پزشکی تعیین میشود.
منابع
Psychosocial Aspects of Strabismus Study
The management of strabismus in adults—I. clinical characteristics and treatment
دیدگاه خود را درج کنید