هر آنچه که باید درباره آنژیو بعد از سکته قلبی بدانید
آنژیو بعد از سکته قلبی : آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی تخصصی است که برای مشاهده و ارزیابی وضعیت عروق خونی در بدن استفاده میشود. این روش بر پایهی استفاده از اشعهی ایکس و یک مادهی حاجب (کنتراست) انجام میشود که به درون جریان خون تزریق شده و باعث برجسته شدن رگها در تصاویر رادیولوژی میگردد. آنژیوگرافی به پزشکان کمک میکند تا انسدادها، تنگیها، ناهنجاریهای مادرزادی و سایر مشکلات عروقی را تشخیص دهند و در صورت لزوم، اقدام به درمان نمایند.
در فرآیند آنژیوگرافی، معمولاً یک کاتتر نازک از طریق شریان فمورال (در کشاله ران)، رادیال (در مچ دست) یا براکیال (در بازو) وارد سیستم عروقی شده و به سمت عروق موردنظر هدایت میشود. سپس، مادهی حاجب تزریق شده و همزمان تصویربرداری با اشعهی ایکس انجام میگیرد. این تصاویر که به آن آنژیوگرام گفته میشود، اطلاعات دقیقی دربارهی شکل، قطر و سلامت عروق ارائه میدهد.
آنژیوگرافی در تشخیص و بررسی بیماریهای قلبی-عروقی، سکتههای مغزی، آنوریسمها، بیماریهای عروق محیطی و مشکلات شریانی مغز و کلیه کاربرد دارد. همچنین، این روش به عنوان یک راهنما برای اقدامات درمانی مانند آنژیوپلاستی (باز کردن رگهای مسدود شده) و استنتگذاری مورد استفاده قرار میگیرد. بسته به نوع عروق مورد بررسی، آنژیوگرافی ممکن است برای سیستم قلبی (کرونری)، مغزی، ریوی، کلیوی یا محیطی انجام شود.
به دلیل مهم بودن این موضوع ما در این مقاله از دکتر با من قصد داریم درباره آنژیوگرافی بعد از سکته قلبی و آنژیوپلاستی بعد از سکته قلبی صحبت کنیم.
آنژیوگرافی بعد از سکته قلبی چیست؟
آنژیوگرافی پس از سکته قلبی یک روش تشخیصی ضروری برای ارزیابی وضعیت عروق کرونری و میزان انسداد یا آسیب در شریانهای تأمینکنندهی خون به عضلهی قلب است. سکتهی قلبی (انفارکتوس میوکارد) معمولاً به دلیل انسداد کامل یا شدید یکی از شریانهای کرونری رخ میدهد که باعث کاهش یا قطع جریان خون به بخشی از قلب شده و در صورت عدم درمان فوری، میتواند منجر به آسیب دائمی بافت قلبی شود.
در این شرایط، آنژیوگرافی کرونری (Coronary Angiography) به عنوان یک روش استاندارد برای تعیین محل و شدت انسداد عروقی انجام میشود. این فرآیند با استفاده از یک کاتتر که از طریق شریان فمورال (کشاله ران) یا رادیال (مچ دست) وارد سیستم عروقی شده و تا شریانهای کرونری هدایت میشود، صورت میگیرد. سپس مادهی حاجب تزریق شده و تصاویر آنژیوگرافیک از جریان خون در عروق کرونری ثبت میشود. این تصاویر به پزشک اجازه میدهند تا محل انسداد، میزان گرفتگی و احتمال وجود ضایعات متعدد را بررسی کند.
بر اساس نتایج آنژیوگرافی، پزشک تصمیم میگیرد که آیا بیمار نیاز به درمانهای تهاجمی مانند آنژیوپلاستی و استنتگذاری دارد یا باید از روشهای دارویی و مدیریت پزشکی برای کنترل بیماری استفاده شود. در مواردی که انسداد بسیار شدید و گسترده باشد، ممکن است جراحی بایپس عروق کرونری (CABG) توصیه شود. بنابراین، آنژیوگرافی پس از سکتهی قلبی نهتنها یک ابزار تشخیصی حیاتی است، بلکه میتواند مسیر درمانی مناسب را نیز مشخص کند و به بهبود پیشآگهی بیمار کمک نماید.
An angiogram is a diagnostic procedure that uses imaging to show your provider how your blood flows through your blood vessels or heart. An injected contrast material makes it easy to see where blood is moving and where blockages are. Your provider can use X-rays or other types of imaging for your angiogram.
آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است که از تصویربرداری برای نشان دادن نحوه جریان خون در رگهای خونی یا قلب به پزشک استفاده میکند. تزریق ماده حاجب، مشاهده محل حرکت خون و محل انسداد را آسان میکند. پزشک میتواند از اشعه ایکس یا سایر انواع تصویربرداری برای آنژیوگرافی شما استفاده کند.
سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر چیست؟
سیتی آنژیوگرافی عروق کرونر (Coronary CT Angiography – CTA) یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که برای بررسی عروق کرونری و ارزیابی جریان خون در قلب استفاده میشود. این روش با استفاده از سیتی اسکن مولتیدیتکتور (MDCT) و تزریق مادهی حاجب یددار به داخل ورید، تصاویر دقیقی از شریانهای کرونری تهیه میکند. بر خلاف آنژیوگرافی سنتی که نیاز به وارد کردن کاتتر به داخل عروق دارد، سیتی آنژیوگرافی نیازی به کاتتریزاسیون ندارد و کمتهاجمی محسوب میشود.
مکانیسم عملکرد سیتی آنژیوگرافی کرونری
در این روش، مادهی حاجب از طریق یک ورید محیطی (معمولاً در بازو) تزریق شده و همراه با جریان خون به شریانهای کرونری میرسد. سپس، سیتی اسکن با سرعت بالا و وضوح زیاد، تصاویر مقطعی از عروق کرونری ثبت میکند. این تصاویر به پزشکان کمک میکنند تا انسدادها، تنگیها، پلاکهای چربی، ناهنجاریهای مادرزادی و سایر مشکلات عروقی را با دقت بالا شناسایی کنند.
مزایای سیتی آنژیوگرافی کرونری
✔ غیرتهاجمی بودن: بر خلاف آنژیوگرافی سنتی، نیازی به ورود کاتتر به شریانها نیست.
✔ دقت بالا: تصاویر سهبعدی با وضوح بالا از عروق کرونری ارائه میدهد.
✔ سرعت انجام: معمولاً در کمتر از ۳۰ دقیقه تکمیل میشود.
✔ کاهش خطر عوارض: احتمال خونریزی یا آسیب به عروق نسبت به آنژیوگرافی سنتی کمتر است.
کاربردهای سیتی آنژیوگرافی کرونری
✅ تشخیص بیماری عروق کرونری (CAD) در بیماران دارای علائم مشکوک مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس.
✅ ارزیابی تنگی عروق کرونری برای تعیین میزان گرفتگی و نیاز به مداخلات درمانی.
✅ بررسی وضعیت استنت یا بایپس عروق کرونری در بیمارانی که تحت درمان قبلی قرار گرفتهاند.
✅ تشخیص پلاکهای آترواسکلروتیک و ارزیابی میزان کلسیفیکاسیون در شریانهای کرونری.
✅ ارزیابی مشکلات مادرزادی قلبی و عروقی در بیمارانی که ناهنجاریهای شریانی دارند.
محدودیتها و موارد منع استفاده
🔴 در بیماران با آریتمیهای شدید یا ضربان قلب نامنظم، کیفیت تصاویر ممکن است کاهش یابد.
🔴 برای بیمارانی که به ید (ماده حاجب) حساسیت دارند یا نارسایی کلیوی دارند، باید با احتیاط انجام شود.
🔴 در مواردی که نیاز به مداخلات درمانی فوری (مانند آنژیوپلاستی) باشد، آنژیوگرافی سنتی ارجح است.
سیتی آنژیوگرافی عروق کرونر یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی برای بررسی وضعیت عروق قلبی است که در تشخیص سریع و دقیق بیماریهای قلبی-عروقی نقش مهمی دارد. با این حال، انتخاب بین سیتی آنژیوگرافی و آنژیوگرافی سنتی بستگی به شرایط بیمار و نظر پزشک متخصص دارد.
آنژیوپلاستی بعد از سکته قلبی چیست؟
آنژیوپلاستی کرونری (Coronary Angioplasty) که به آن پرسهای پوستی عروق کرونر (Percutaneous Coronary Intervention – PCI) نیز گفته میشود، یک روش درمانی تهاجمی و نجاتبخش است که برای باز کردن عروق کرونری مسدود یا تنگشده پس از سکته قلبی (انفارکتوس میوکارد – MI) انجام میشود. این روش به بهبود جریان خون به عضله قلب، کاهش آسیبهای ایسکمیک و جلوگیری از سکتههای بعدی کمک میکند.
مکانیسم عملکرد آنژیوپلاستی پس از سکته قلبی
در سکته قلبی، یک شریان کرونری به دلیل تشکیل لخته خون یا پارگی پلاکهای آترواسکلروتیک مسدود میشود. این انسداد باعث کاهش اکسیژنرسانی به عضله قلب شده و اگر جریان خون سریعاً برقرار نشود، بافت قلبی ممکن است دچار نکروز (مرگ سلولی) شود.
آنژیوپلاستی فوریتی (Primary PCI) بهعنوان درمان انتخابی برای باز کردن سریع شریان مسدود شناخته میشود و شامل مراحل زیر است:
- دسترسی به شریان: پزشک از طریق یک کاتتر که از شریان فمورال (کشاله ران) یا رادیال (مچ دست) وارد بدن شده، به شریان کرونری میرسد.
- تزریق ماده حاجب و آنژیوگرافی: برای تعیین محل دقیق انسداد، تصویربرداری با اشعه ایکس انجام میشود.
- باز کردن شریان: یک بالون کوچک در محل انسداد قرار داده شده و متورم میشود تا پلاکهای چربی و لخته خون را فشرده کرده و شریان را باز کند.
- قرار دادن استنت: معمولاً یک استنت (لوله مشبک فلزی یا دارویی) درون شریان قرار داده میشود تا از تنگی مجدد جلوگیری کند.
- ارزیابی مجدد: پس از باز شدن عروق، جریان خون بررسی شده و در صورت رضایتبخش بودن، کاتتر خارج میشود.
زمانبندی طلایی انجام آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی اولیه (Primary PCI) باید در کمتر از ۹۰ دقیقه پس از رسیدن بیمار به بیمارستان انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود. هرچه تأخیر در درمان بیشتر باشد، احتمال آسیب دائمی به عضله قلب و عوارض جانبی افزایش مییابد.
موارد منع و محدودیتهای آنژیوپلاستی
🔴 بیمارانی که انسدادهای وسیع چندگانه یا آناتومی پیچیده عروق کرونری دارند، ممکن است به جراحی بایپس قلبی (CABG) نیاز داشته باشند.
🔴 در بیمارانی که کلیههای ضعیف یا حساسیت به ماده حاجب یددار دارند، باید احتیاط شود.
🔴 بیمارانی که وضعیت ناپایدار یا فشار خون بسیار پایین دارند ممکن است نیاز به اقدامات حمایتی قبل از آنژیوپلاستی داشته باشند.
عوارض آنژیو بعد از سکته قلبی چیست؟
آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی بعد از سکته قلبی روشهایی ضروری و نجاتبخش برای باز کردن عروق مسدود و بهبود جریان خون به قلب هستند. با این حال، مانند هر روش پزشکی، این اقدامات میتوانند عوارضی نیز داشته باشند. عوارض ممکن است خفیف و گذرا باشند یا در موارد نادر جدی و تهدیدکننده زندگی شوند.
۱. عوارض عمومی ناشی از آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی
این عوارض معمولاً به دلیل ورود کاتتر به داخل عروق و استفاده از ماده حاجب ایجاد میشوند:
🔸 درد و کبودی در محل ورود کاتتر (معمولاً در مچ دست یا کشاله ران)
🔸 خونریزی یا هماتوم (تجمع خون زیر پوست) در محل ورود کاتتر
🔸 واکنش آلرژیک به ماده حاجب یددار (بیشتر در افراد دارای سابقه آلرژی شدید)
🔸 افت فشار خون و سرگیجه ناشی از پاسخ بدن به تزریق ماده حاجب
🔸 آسیب کلیوی ناشی از ماده حاجب (بخصوص در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی)
۲. عوارض قلبی و عروقی مرتبط با آنژیوپلاستی
این عوارض ممکن است به دلیل دستکاری عروق کرونری و باز کردن انسدادها رخ دهند:
🔴 ایجاد لخته خون جدید (ترومبوز داخل استنت) که میتواند باعث سکته قلبی مجدد شود.
🔴 تنگی مجدد شریان (Restenosis) حتی پس از قرار دادن استنت، که در استنتهای غیر دارویی شایعتر است.
🔴 پارگی یا آسیب به دیواره عروق کرونری که میتواند نیاز به جراحی اورژانسی (بایپس قلبی) داشته باشد.
🔴 آریتمیهای قلبی مانند فیبریلاسیون بطنی یا تاکیکاردی بطنی که ممکن است به علت تحریک عضله قلب حین آنژیوپلاستی ایجاد شود.
۳. عوارض نادر اما جدی
در موارد خاص، ممکن است عوارض خطرناکتری رخ دهند:
⚠ سکته مغزی: در صورتی که لخته خون از عروق کرونری جدا شده و به مغز برسد.
⚠ حمله قلبی حین عمل: اگر شریان کرونری بهطور ناگهانی دچار انسداد مجدد شود.
⚠ شوک کاردیوژنیک: در بیماران با عملکرد ضعیف قلب که نمیتوانند بهدرستی خونرسانی کنند.
⚠ عفونت: در موارد نادر، در محل ورود کاتتر ممکن است عفونت رخ دهد.
چگونه عوارض آنژیوپلاستی را کاهش دهیم؟
✅ هیدراته ماندن قبل و بعد از آنژیوگرافی برای کاهش اثرات ماده حاجب بر کلیهها.
✅ مصرف دقیق داروهای ضدپلاکت (مانند آسپرین و کلوپیدوگرل) برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در استنت.
✅ پرهیز از فعالیتهای سنگین چند روز پس از عمل برای جلوگیری از خونریزی در محل ورود کاتتر.
✅ کنترل دقیق فشار خون، کلسترول و قند خون برای کاهش احتمال تنگی مجدد عروق.
مزایای آنژیو بعد از سکته قلبی
چگونگی انجام آنژیو بعد از سکته قلبی
آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی کرونری، مداخلات حیاتی برای باز کردن عروق مسدود شده پس از سکته قلبی هستند. آنژیوگرافی کرونری یک روش تشخیصی برای مشاهده انسداد عروق قلب است، در حالی که آنژیوپلاستی یک روش درمانی برای باز کردن این انسدادها و بازگرداندن جریان خون محسوب میشود.
در ادامه، مراحل انجام آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی پس از سکته قلبی را بهطور علمی توضیح میدهیم.
۱. آمادهسازی بیمار پیش از آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی
✔ ارزیابی اولیه: پس از سکته قلبی، پزشک با بررسی علائم، انجام نوار قلب (ECG) و آزمایشات خون (آنزیمهای قلبی مانند تروپونین) میزان آسیب به عضله قلب را تعیین میکند.
✔ تزریق داروهای ضدپلاکت و ضدانعقاد: برای جلوگیری از تشکیل لخته خون، داروهایی مانند آسپرین، کلوپیدوگرل، هپارین یا بایوالیرودین تزریق میشود.
✔ کنترل علائم حیاتی: شامل فشار خون، ضربان قلب و سطح اکسیژن خون.
✔ آمادهسازی محل ورود کاتتر: معمولاً مچ دست (شریان رادیال) یا کشاله ران (شریان فمورال) برای ورود کاتتر ضدعفونی شده و بیحسی موضعی اعمال میشود.
۲. انجام آنژیوگرافی کرونری (Coronary Angiography)
🔹 پزشک یک کاتتر نازک را از طریق شریان رادیال یا فمورال وارد جریان خون کرده و آن را به سمت عروق کرونری هدایت میکند.
🔹 تزریق ماده حاجب (Contrast Agent): یک ماده حاجب یددار از طریق کاتتر به داخل شریانهای کرونری تزریق میشود.
🔹 تصویربرداری با اشعه ایکس (Fluoroscopy): پزشک تصاویر زنده از عروق کرونری را بررسی میکند تا محل و شدت انسداد را شناسایی کند.
🔹 تصمیمگیری برای درمان: اگر انسداد شدید باشد، پزشک ممکن است بلافاصله آنژیوپلاستی را انجام دهد. در برخی موارد، درمان دارویی یا جراحی بایپس توصیه میشود.
۳. انجام آنژیوپلاستی کرونری (Percutaneous Coronary Intervention – PCI)
اگر آنژیوگرافی نشان دهد که شریان مسدود شده است، آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ انجام میشود. مراحل این فرایند شامل موارد زیر است:
🔸هدایت سیم راهنما (Guidewire) به محل انسداد
✔ یک سیم فلزی نازک از طریق کاتتر وارد شده و به سمت محل انسداد هدایت میشود.
✔ این سیم راهنما به عنوان مسیر عبور ابزارهای درمانی عمل میکند.
🔸 استفاده از بالون برای باز کردن رگ (Balloon Angioplasty)
✔ یک بالون کوچک در نوک کاتتر قرار دارد که پس از رسیدن به محل انسداد، با تزریق محلول نمکی پر از ماده حاجب باد میشود.
✔ افزایش فشار داخل بالون، پلاکهای چربی را به دیواره رگ فشرده کرده و مسیر جریان خون را باز میکند.
✔ پس از باز شدن شریان، بالون خالی شده و خارج میشود.
🔸 قرار دادن استنت (Stent Placement) در صورت نیاز
✔ در اکثر موارد، برای جلوگیری از انسداد مجدد، یک استنت (فنر فلزی کوچک) داخل شریان قرار داده میشود.
✔ استنت ممکن است دارویی (Drug-Eluting Stent – DES) یا بدون دارو (Bare Metal Stent – BMS) باشد.
✔ پس از قرارگیری استنت، بالون مجدداً باد شده تا استنت را به دیواره رگ فشار دهد.
✔ استنت به صورت دائمی در رگ باقی میماند و از تنگی مجدد جلوگیری میکند.
۴. تکمیل فرایند و مراقبتهای پس از آنژیوپلاستی
🔹 خروج کاتتر و کنترل خونریزی: پس از پایان آنژیوپلاستی، کاتتر برداشته شده و یک فشار مستقیم یا وسیله مسدودکننده برای جلوگیری از خونریزی در محل ورود کاتتر اعمال میشود.
🔹 کنترل علائم حیاتی: بیمار برای چند ساعت تحت مراقبت دقیق از نظر علائم حیاتی، درد قفسه سینه و ریتم قلبی قرار میگیرد.
🔹 تزریق داروهای ضدپلاکت: برای جلوگیری از تشکیل لخته خون در استنت، داروهایی مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس)، تیکاگرلور یا پراسوگرل تجویز میشود.
🔹 مراقبتهای بستری و ترخیص: بیمار معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت مرخص میشود و توصیههای پزشکی برای تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی و مصرف داروها دریافت میکند.
جواب آنژیوگرافی قلب چه چیزی را نشان می دهد؟
- نوع بیماری قلبی عروقی بیمار؛
- چه تعداد و چه میزان از عروق قلب دچار انسداد توسط پلاک های چربی شده اند.
- محل دقیق گرفتگی شریان های قلب مشخص می شود.
- چه مقدار خون از طریق رگی که دچار گرفتگی شده است به ناحیه بعدی منتقل می شود.
- موفقیت یا عدم موفقیت جراحی قلب باز و رگ های تازه پیونده داده شده مشخص می شود.
- در نهایت اطلاعات حاصل از آنژیو بعد از سکته قلبی به پزشک متخصص قلب و عروق کمک می کند بهترین روش درمانی برای حمله قلبی را انتخاب کند.
۱. داروهای ضدپلاکت (آنتیپلاکتها)
برای جلوگیری از تشکیل لخته در محل استنت و کاهش خطر سکته قلبی مجدد.
-
آسپرین (Aspirin):
یک داروی پایه برای جلوگیری از چسبیدن پلاکتها به یکدیگر. -
کلوپیدوگرل (Clopidogrel – Plavix):
معمولاً همراه آسپرین تجویز میشود. مدت مصرف معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه (یا بیشتر بسته به نوع استنت) است. -
تیکاگرلور (Ticagrelor – Brilinta) یا پراسوگرل (Prasugrel – Effient):
جایگزینهای قویتر برای کلوپیدوگرل در برخی بیماران با ریسک بالاتر لخته شدن.
۲. داروهای ضدانعقاد (در برخی موارد خاص)
در بیماران با فیبریلاسیون دهلیزی یا سابقه لختهخیزی.
-
وارفارین (Warfarin)
-
ریواروکسابان (Rivaroxaban – Xarelto)
-
اپیکسابان (Apixaban – Eliquis)
۳. داروهای کاهنده فشار خون
برای کنترل فشار خون و کاهش فشار روی عروق قلبی.
-
مهارکنندههای ACE: مانند انالاپریل، لیزینوپریل
-
مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs): مانند والزارتان، لوزارتان
-
مسدودکنندههای بتا (Beta Blockers): مانند متوپرولول، آتنولول
-
مسدودکنندههای کانال کلسیم (در برخی موارد)
۴. داروهای کاهشدهنده چربی خون (استاتینها)
برای کاهش کلسترول LDL و تثبیت پلاکهای آترواسکلروتیک.
-
آتورواستاتین (Atorvastatin – Lipitor)
-
روزوواستاتین (Rosuvastatin – Crestor)
-
در برخی موارد، دوزهای بالا جهت کاهش تهاجمی چربی خون تجویز میشود.
۵. داروهای کنترل دیابت (در بیماران دیابتی)
کنترل دقیق قند خون برای جلوگیری از پیشرفت آسیبهای عروقی.
-
متفورمین (Metformin)
-
انسولین یا داروهای جدیدتر مانند SGLT2 inhibitors یا GLP-1 agonists
۶. نیتروگلیسیرین (در صورت نیاز)
برای تسکین درد قفسه سینه در صورت بروز آنژین مجدد.
نکات مهم در مصرف داروها:
-
مصرف منظم دارو طبق نسخه پزشک الزامی است.
-
هرگز خودسرانه مصرف دارو را قطع نکنید.
-
در صورت بروز عوارض جانبی (مانند خونریزی، کبودی، یا واکنش آلرژیک)، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
-
مراقبت از رژیم غذایی، ترک سیگار، ورزش منظم و مدیریت استرس مکمل درمان دارویی هستند.
کلام آخر
همان طور که گفته شد آنژیو بعد از سکته قلبی یک روش تشخیصی برای بیماری های قلبی است نه روش درمانی! اما انجام آنژیوپلاستی قلب در ساعات اولیه سکته قلبی می تواند از بروز عوارض خطرناک مانند ایست قلبی و مرگ جلوگیری کند و باعث افزایش شانس زندگی بعد از سکته قلبی شود.
چنانچه به دنبال بهترین متخصص قلب برای تشخیص نوع بیماری قلبی عروقی خود هستید، می توانید به بانک اطلاعاتی پزشکان قلب و عروق دکتر با من مراجعه کنید و اقدام به دریافت اینترنتی نوبت از متخصص قلب و عروق کنید.