سرطان غده فوق کلیوی یا آدرنال چیست؟
- مرداد ۲۴, ۱۴۰۲
- 0 لایک
- 301 بازدید
- 0 دیدگاه
سرطان غدد فوق کلیوی یا همان سرطان آدرنال یکی از نادرترین سرطان ها به شمار می رود. این سرطان در هر دو غدد فوق کلیوی یا فقط در یکی از آن ها به وجود می آید. غدد فوق کلیوی (آدرنال) دو غده کوچک مثلثی شکل هستند که در بالای کلیه ها قرار دارند و هورمون هایی که توسط این غده ها تولید می شود به تنظیم موارد زیر کمک می کند:
- غدد آدرنال متابولیسم
- سیستم ایمنی بدن
- فشار خون
- استرس
در سایت دکتر با من تلاش بر این است که اطلاعاتی درباره بیماری ها و راه های درمان آن در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. تا انتهای این مقاله با ما باشید تا به بررسی این بیماری و علائم و درمان آن بپردازیم.
تاریخچه و چیستی تومور غدد فوق کلیوی
در این مقاله هدف توضیح شفافی از این بیماری نادر است. مطالعات بالینی آسیب شناسی روی یک جامعه آماری افراد مبتلا نشان داده است که تنها ۰.۰۴ درصد از بیماران به این بیماری دچار شده اند و تنها ۰.۲ درصد از بین موارد کالبد شکافی به سرطان آدرنال مبتلا بوده اند.
در تحقیقات مشخص شده است از کودک ۳ ساله تا بزرگسال ۷۴ ساله به این سرطان دچار شده اند اما غالبا میانگین سنی مبتلایان به سرطان آدرنال ۵۳ سال بوده است. زنان نسبت به مردان با تخمین ۱.۵ برابر به تومور غدد فوق کلیوی دچار شده اند.
غدد فوق کلیوی از چه بخش هایی تشکیل شده است و چه هورمون هایی تولید می کند؟
قشر و مدولا دو بخش تشکیل دهند غدد فوق کلیوی هستند. اگر تولید هورمون توسط این غدد کمتر شود، موجب نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون) می شود. گره هایی که گاهی اوقات توسط غدد آدرنال ممکن است ایجاد شود می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند، که اگر بیش از حد هورمون های خاصی را تولید کنند منجر به مشکلاتی می شود که سلامتی را مورد تهدید قرار می دهد.
تومور ها اکثرا در قسمت بیرونی یا همان قشر ایجاد می شوند. قشر، هورمون های خاص ضروری برای بدن می سازد که غالبا ساختار شیمیایی مشابهی داشته اند و استروئید نامید می شوند:
- هورمون کورتیزول در کنترل استرس با ایجاد تغییراتی در متابولیسم بدن نقش چشمگیری را ایفا می کند.
- هورمون آلدوسترون باعث تنظیم فشار خون از طریق کمک به کلیه ها برای تنظیم میزان نمک موجود در خون می شود.
- هورمون آندروژن های آدرنال طی فرآیندی به هورمون های جنسی استروژن و تستوسترون تبدیل می شوند. البته این مقدار نسبت به تولید هورمون تولیده شده توسط بیضه ها در مردان و هورمون استروژن زنانه توسط تخمدان ها بسیار ناچیز به شمار می رود.
- بصل النخاع که در واقع گسترش سیستم عصبی را شامل می شود همان بخش داخلی غدد فوق کلیوی یعنی مدولا است.
- هورمون آدرنالین که نام علمی آن هورمون های سیستم عصبی به نام نوراپی نفرین و اپی نفرین است را تولید می کند. فئوکروموسیتوم ها که غالبا خوش خیم بوده اند و نوروبلاستوماها از جمله تومورها و سرطان هایی هستند که در بصل الکلیوی آدرنال شروع به رشد می کنند.
سرطان غدد فوق کلیوی چگونه پدیدار می شود؟
با توجه به شناختی که از تعریف سرطان وجود دارد هر عاملی که باعث تغییر یا جهش در DNA سلول غدد فوق کلیوی شود باعث سرطان می شود. سلول ها وظایف خود را از طریق دستورالعملی که DNA به آن ها میدهد، انجام می دهند. جهش باعث تکثیر غیر قابل کنترل سلول ها می شود و پس از مدتی همه سلول های سالم می میرند و توده ای از سلول های غیر طبیعی تجمع می کنند و حتی امکان دارد جدا شوند به سایر اعضای بدن سرایت کنند.
توده هایی که در غدد فوق کلیوی شروع به رشد می کنند، اکثرا خوش خیم و غیر سرطانی هستند مانند آدنوم یا فئوکروموسیتوم که در غدد فوق کلیوی ایجاد می شوند.
علائم و نشانه های ابتلا به سرطان آدرنال
بعضی از علائم می تواند نشان دهنده ابتلای فرد به سرطان آدرنال باشد که اگر به دکتر متخصص کلیه مراجعه کند شک او را برطرف می کنند. برخی از علائم آن عبارتند از:
- افزایش وزن بدون الگو
- احساس ضعف عضلانی
- علائم کشش صورتی یا بنفش روی پوست
- تغییرات هورمونی در زنان که باعث موهای زائد صورت، ریزش مو در سر و پریودهای نامنظم می شود
- تغییرات هورمونی در مردان که باعث بزرگ شدن بافت سینه و کوچک شدن بیضه ها می شود
- احساس حالت تهوع
- استفراغ
- نفخ شکم
- احساس کمر درد
- تب
- کاهش اشتها
- کاهش وزن بدون تلاش
انواع تومور غده فوق کلیوی
این بیماری نادر به چند شکل متفاوت خود را نشان می دهد. در این قسمت به بررسی و معرفی شایع ترین تومور‌های آدرنال می پردازیم.
- آدنوم اتفاقی غده آدرنال که از آن تحت عنوان انسداد آلوما نیز یاد می شود. غالبا این بیماری در هنگام مراجعه بیمار برای یک بیماری غیر مرتبط، در زمان تصویربرداری از شکم دیده می شود. به همین علت نام آن آدنوم اتفاقی است چرا که به طور غیر منتظره خود را نشان می دهد.
- آلدوسترونوما که به علت تولید مازاد هورمون آلدوسترون به وجود می آید. به آن هیپرآلدوسترونیسم نیز می گویند چرا که یکی از علل سندروم کان است. خوشبختانه آلدوسترونوما خوش خیم است.
- تومور های قشر آدرنال به علت تولید مازاد هورمون کورتیزول تومور های قشر آدرنال به وجود می آیند. هورمون کورتیزول بر متابولیسم و کنترل استرس تاثیر می گذارد و شرایط جدید باعث سندروم کوشینگ می شود.
- فئوکروموسیتوم ها و پاراگانگلیوماها
فئوکروموسیتوم ها از تولید مازاد کاتکول آمین یا همان اپی نفرین و نوراپی نفرین به وجود می آیند. کارسینوم در قشر آدرنال به وجود می آید و متاسفانه جز تومور های بدخیم به حساب می آید که به نام کارسینوم قشر آدرنال یاد می شود.
غالبا چه افرادی به این بیماری دچار می شوند؟
اکثرا سرطان قشر آدرنال بیشتر پیش می آید و هر گروه سنی ممکن است به آن دچار شوند اما غالبا کودکان کمتر از ۵ سال و افراد بالای ۴۰ و ۵۰ سال به آن مبتلا می شوند. آمار ابتلای خانم ها به این سرطان ۱.۵ برابر مردان است.
چه اقداماتی برای شناسایی و تشخیص سرطان آدرنال باید انجام شود؟
فرد مشکوک به سرطان آدرنال باید به دکتر متخصص کلیه یا متخصص نفرولوژیست مراجعه کند. اقدامات و آزمایشات اولیه را جهت چکاب انجام دهد. به چند مورد از راه های تشخیص در زیر اشاره کرده ایم:
- خون و ادرار فرد مشکوک را آزمایش می کنند. در این آزمایش با توجه به تغییر غیر عادی مقدار هورمون هایی مانند کورتیزول، آلدوسترون و آندروژن ها به وجود بیماری شک می کنند و سایر اقدامات لازم برای دستیابی به نتیجه واضح تری صورت می گیرد.
- انجام تست های تصویربرداری و اسکن های سی تی و ام آر آی یا توموگرافی گسیل پوزیترون باعث بهتر مشخص شدن وضعیت بیمار می شود و به پزشک رادیولوژی برای گرفتن تصمیم بهتر کمک می کند.
- جراحی غدد فوق کلیوی از طریق تجزیه و تحلیل غدد در آزمایشگاه: چنانچه دکتر کلیه با توجه به علائم به سرطان آدرنال مشکوک شود احتمالا جراحی و برداشتن قسمت آسیب دیده را توصیه می کند. پاتولوژیست که در واقع همان دکتری است که بافت های بدن را آنالیز می کند. این فرآیند مشخص می کند که آیا فرد مبتلا به سرطان شده است یا خیر. اگر جواب مثبت بود نوع آن را نیز با توجه به اینکه چه نوع سلولی درگیر است مشخص می کنند.
راه های درمان سرطان غدد فوق کلیوی
غالبا جراحی یکی از پرکاربرد ترین راه ها برای حذف سرطان است. راه های دیگری هم برای مقابله با این بیماری و جلوگیری از عود کردن آن وجود دارد. بنا به شرایطی که بیمار و وضعیت پیشرفت سرطان دکتر متخصص کلیه و مجاری ادراری برای درمان یکی از راه های زیر را توصیه و عملی می کند:
- جراحی تومور آدرنال: در جراحی سرطان غدد فوق کلیوی هدف پزشکان از بین بردن تمام غده آدرنال آسیب دیده است. چنانچه پزشکان مشاهده کنند که سرطان به سایر اعضای بدن مانند کبد یا کلیه سرایت کرده است، احتمالا قسمت های آسیب دیده یا تمام آن اندام ها تخلیه می کنند.
- جلوگیری از عود کردن با مصرف دارو: یکی از بهترین داروهایی که از گذشته برای درمان سرطان و یا کاهش خطر عود بیماری به افراد پس از عمل تومور داده شده است میتوتان است.
- پرتو درمانی: استفاده از پرتو های پرقدرت اشعه ایکس یا پروتون برای نابودی سلول های سرطانی کاربرد دارد. گاهی بعد از جراحی توسط جراح کلیه چنانچه دکتر تشخیص دهد هنوز سلول های سرطانی باقی مانده است از رادیوتراپی بهره می برند. رادیوتراپی به کاهش درد و جلوگیری از سرایت سلول های سرطانی به سایر اعضای بدن نیز کمک می کند.
- شیمی درمانی: در شیمی درمانی برای حذف سلول های سرطانی از داروهایی که با مواد شیمیایی ساخته شده است، بهره می برند. آن دسته از سرطان های آدرنال که امکان جراحی ندارند را می توان از طریق شیمی درمانی سرعت رشد تومور را گرفت.
سخن آخر
خوشبختانه تشخیص زود هنگام این بیماری باعث می شود شانس درمان بالا برود، اما اگر این سرطان به سایر نواحی بدن گسترش پیدا کند، شانس احتمال درمان آن کمتر می شود و در این شرایط درمان وسیله ای برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و عود کردن آن است.
منابع:
دیدگاه خود را درج کنید