تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان
- مرداد ۲۹, ۱۴۰۲
- 0 لایک
- 207 بازدید
- 0 دیدگاه
تومور های مغزی و نخاعی در سلول های مغز یا نخاع ایجاد می شوند. مغز و نخاع با هم سیستم عصبی مرکزی یا CNS را تشکیل میدهند. گاهی بر اثر عواملی سلول های مغز یا نخاع تغییر میکنند و رفتار و بافت طبیعی خود را از دست می دهند. این تغییرات ممکن است در گذر زمان در مغز و نخاع، باعث ایجاد کیست یا تومور مغزی در کودکان شود. انواع مختلفی از تومورهای مغز و نخاع توسط پزشکان و دانشمندان کشف و بررسی شده که ما در ادامه این مقاله سعی میکنیم تا شما را با انواع آن ها را به شما معرفی کنیم.
ساختار سیستم عصبی مرکزی بدن
قبل از شروع توضیحات درباره آنچه تومور سیستم عصبی مرکزی در کودکان گفته میشود، داشتن اطلاعاتی پایه در مورد ساختار کلی سیستم عصبی مرکزی میتواند به درک بهتر و بیشتر شما کمک کند.
سیستم عصبی مرکزی بدن (CNS) از مغز و نخاع تشکیل شده است. مغز به عنوان مرکز فکر، حافظه و احساسات شناخته میشود و پنج حواس را که شامل بویایی، چشایی، شنوایی، بینایی و لامسه است، کنترل میکند. همچنین وظیفه هماهنگی عملکرد های اساس بدن مانند ضربان قلب، گردش خون و تنفس را دارد.
نخاع شامل اعصابی است که اطلاعات را از محیط گرفته و به مغز انتقال میدهد و دستور صادر شده از مغز را به سلول ها و ارگان های بدن میرساند تا درست و هماهنگ کار کنند.
تومور سیستم عصبی مرکزی در کودکان چیست؟
تومور های سیستم عصبی مرکزی (CNS) عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در کودکان هستند و ۳۰ درصد از مرگ ناشی از سرطان را تشکیل میدهند.
تومور CNS زمانی بوجود می آید که سلول های سالم در مغز یا نخاع تغییر کنند و رشد خارج از کنترل داشته باشند و در نهایت توده هایی را در مغز و نخاع تشکیل دهند.
این تومور ها میتوانند سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) باشند. تومور سرطانی بدخیم به توموری گفته میشود که به سرعت رشد میکند و در سایر قسمت های بدن گسترش یابد. تومور خوش خیم به توموری گفته میشود که اغلب سرعت انتشار و رشد کمتری داشته باشد.
تومور ایجاد شده در CNS میتواند بسیار چالش برانگیز باشد زیرا ممکن است فرآیند های حیاتی فرد مانند فرآیند های فکری و حرکتی را تحت تاثیر قرار دهد. درمان تومور CNS در نوزادان و خردسالان میتواند چالش برانگیز تر هم باشد زیرا مغز آن ها هنوز در حال رشد و تکامل است.
علائم و نشانه های تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان چیست؟
قبل از شروع این بخش اشاره به این نکته الزامی است که گاهی کودک مبتلا به تومور CNS میتواند هیچ یک از علائم و نشانه های شرح داده شده در زیر را نداشته باشد و یا ممکن است علائم نام برده شده تنها علت و یا نشانه یک بیماری پزشکی دیگر باشد. لیکن، قبل از نتیجه گیری شخصی راجع به این موضوع ضروریست که آن را با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب و یا متخصص اطفال در میان بگذارید. تیم مشاوره و پزشکی دکتر با من در این زمینه میتواند به شما و کودکتان یاری رساند.
علائم تومور مغزی در کودکان ممکن است بر هر یک از عملکرد های مغز تاثیر بگذارد که به محل قرار گیری تومور بستگی دارد. تومور CNS به طور کلی میتواند علائم زیر را در کودکان ایجاد کند:
- سردردی که اغلب با گذشت زمان شدیدتر شده و حتی گاهی ممکن است خواب کودک را دچار اختلال کند.
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- ضعف و کلافگی غیر قابل توجیه مانند دشواری در راه رفتن و حفظ تعادل
- مشکلات در بینایی کودک
- تاخیر در رشد
- کاهش سطح یادگیری
- شروع زود هنگام یا دیر هنگام بلوغ
- درد به خصوص در ناحیه کمر
- تشنج که شامل حرکات غیر ارادی و ناگهانی در عضلات کودک است.
- تیک های حرکتی یا عضلانی
در صورت مشاهده این علائم در کودکان حتما آن را با پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان در میان بگذارید و در صورت تشخیص تومور همکاری و مشارکت لازم را با تیم پزشکی به عمل آورید.
انواع تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان کدام است؟
اغلب تومور های سیستم عصبی مرکزی در سلول های طبیعی مغز و نخاع یعنی نورون ها و گلیا ایجاد میشوند. تومور هایی که از نورون ها شروع میشوند شامل مدولوبلاستوما و تومور های نورواکتودرمال اولیه یا PNETs هستند و توموهایی که از گلیا شروع میشوند شامل گلیوما، آستروسیتوما، اولیگوندرگلیوما و اپاندیموم میباشند.
تومور های CNS اغلب با توجه به منشا بافت تومور ها و درجه یا grade نام گذاری و توصیف میشوند. هر تومور درجه ای بین ۱ تا ۴ میگیرد که نشان دهنده این است که آیا تومور رفتار تهاجمی دارد؟ و آیا احتمال انتشار آن به سایر قسمت های مغز و ستون فقرات وجود دارد؟ در ادامه با جزئیات بیشتری به توضیح این بخش میپردازیم.
پیشگیری از ابتلا به تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان چگونه ممکن است؟
هنوز منشا پیدایش این نوع تومور ها مشخص نیست به همین دلیل نیز هیچ راه حل علمی و شناخته شده ای برای جلوگیری از ابتلا به آن در کودکان وجود ندارد اما با انجام اقداماتی میتوان به طور کلی از ابتلا به سرطان جلوگیری کرد.
- مشاوره ژنتیک: اگر در خانواده شما سابقه ابتلا به تومور های مغزی یا نخاعی وجود دارد، مشاوره ژنتیک میتواند به تعیین وجود یک عامل خطر به شما کمک کند
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض تشعشعات: قرار گرفتن در معرض پرتو ها مانند پرتو های دستگاهای MRI میتواند خطر ابتلا به تومور های مغزی را افزایش دهد بنابراین ضروریست که کودکتان را کمتر در معرض خطر این پرتو ها قرار دهید.
- محافظت در برابر آسیب به سر: اسیب به سر میتواند خطر ابتلا به تومور های مغزی را افزایش دهد. بنابراین استفاده از کلاه ایمنی در هنگام انجام ورزش ها و فعالیت های پرخطر ضروریست.
- سبک زندگی سالم: حفظ یک سبک زندگی سالم که شامل یک رژیم غذایی سالم ورزش منظم است میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
- معاینات منظم: معاینات منظم پزشک متخصص اطفال میتواند به شناسایی به موقع هر نوع خطر بالقوه برای کودک کمک کند.
درمان تومور مغزی در کودکان چگونه انجام میشود؟
در بسیاری از موارد تیمی از پزشکان با یک کودک و خانواده برای ارائه مراقبت همکاری میکنند. اعضای این تیم اغلب شامل جراح مغز و اعصاب، انکولوژیست اطفال، انکولوژیست پرتودرمانی، متخصص مغز و اعصاب، رادیولوژیست اعصاب و آسیب شناس عصبی است. این تیم همچنین شامل دستیاران پزشک و پرستاران و داروسازان نیز هست.
گزینه های درمانی و توصیه های علمی برای کودکان به عوامل مختلفی از جمله نوع تومور، سرطانی بودن یا نبودن، درجه یا گرید تومور، عوارض جانبی احتمالی درمان، ترجیحات خانواده، سن و سلامت کلی کودک بستگی دارد. به طور مثال پرتو درمانی برای کودکان زیر ۳ سال پیشنهاد نمیشود، زیرا ممکن است در فرآیند یادگیری و حافظه کودک در آینده مشکل ایجاد کند.
در ادامه به انواع متداول رویکردهای درمان تومور های CNS در کودکان میپردازیم.
عمل جراحی تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان
برداشتن تومور و برخی از بافت های سالم اطراف آن در طی یک عمل جراحی انجام میگیرد. هدف از جراحی برداشتن بافت جهت تشخیص و برداشتن کامل تومور مغزی برای بیشتر شدن شانس درمان و تسکین علائم ناشی از ایجاد تومور است.
گاهی تومور بین سلول های عصبی سالم گسترش پیدا میکند که باعث دشواری انجام عمل جراحی میشود یا گاهی ممکن است به علت محل خاص رشد تومور در مغز با جراحی قابل برداشتن نباشد، در این شرایط جراحی ممکن است محدود و یا درمان دیگری توصیه شود.
جراحی ممکن است عوارضی جانبی برای سلامت کودک شما داشته باشد پس لازم است قبل از انجام این درمان بر روی کودکتان با تیم پزشکی درباره عوارض جانبی احتمالی آن صحبت کنید.
پرتو درمانی تومور های سیستم عصبی مرکزی در کودکان
در پرتودرمانی با استفاده از تاباندن انواع مختلفی از پرتوها با انرژی بالا از رشد تومور جلوگیری میشود و آن را از بین میبرد. در یک برنامه پرتو درمانی معمولا تعداد معینی از درمان در یک دوره زمانی خاص به کودک داده میشود.
رایج ترین نوع پرتو درمانی، پرتو درمانی خارجی نامیده میشود که در آن پرتو از یک دستگاه خارجی به محل مورد نظر میتابد. هنگامی که پرتو درمانی با استفاده از ایمپلنت انجام شود، به آن پرتو درمانی داخلی میگویند.
نوع دیگری از پرتو درمانی که ممکن است برای تومور سیستم عصبی مرکزی در کودکان استفاده شود، پروتون درمانی است. پروتون درمانی نوعی از پرتو درمانی خارجی است که به جای اشعه ایکس از ذره ای به نام پروتون استفاده میشود. انرژی بالای این ذرات میتواند سلول های سرطانی را از بین ببرد و این درحالی است که آسیب کمتری به بافت سالم وارد میکند.
عوارض جانبی پرتو درمانی ممکن است شامل خستگی، ناراحتی های پوستی، اختلال در کارکرد درست معده، سردرد و اختلالات روده باشد که البته اکثر این عوارض بلافاصله پس از پایان درمان از بین میروند.
شیمی درمانی تومور سیستم عصبی مرکزی در کودکان
در این روش با استفاده از داروهای قوی سعی میشود تا سلول های سرطانی از بین روند و از رشد و انتشار بیشتر آنها جلوگیری شود.
شیمی درمانی سیستمیک وارد جریان خون کودک میشود تا به سلول های سرطانی در سراسر بدن برسد. شیمی درمانی معمولا از طریق تزریق دارو به رگ و کانال نخاعی یا بلعیده شدن قرص یا کپسول انجام میشود.
یک برنامه شیمی درمانی معمولا شامل تعداد مشخصی از چرخه های انجام شده در یک دوره زمانی است و ممکن است در آن از یک نوع دارو و یا ترکیبی از انواع دارو ها استفاده شود.
با توجه به نوع تومور کودک ممکن است به همراه شیمی درمانی از پرتو درمانی نیز استفاده شود. گاهی نیز پس از شیمی درمانی ممکن است کودک نیاز به بافت برداری یا عمل جراحی داشته باشد.
عوارض جانبی شیمی درمانی برای هر فرد میتواند متفاوت باشد اما به طور کلی شیمی درمانی باعث خستگی، خطر ابتلا به عفونت، حالت تهوع و استفراغ، ریزش مو، از دست دادن اشتها و اسهال در کودک میشود.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به تومور های سیستم عصبی مرکزی قرار دارند؟
اطلاعات کافی و قابل استنادی هنوز برای جواب قاطع به این سوال در دسترس نیست اما به طور کلی میتوان برخی از عوامل تاثیر گذار در ابتلا به تومور مغزی در کودکان را اینگونه نام برد:
- سن: تومور های مغزی در کودکان زیر ۸ سال بیشتر دیده میشوند.
- جنسیت: انواع خاصی از تومور ها در پسران بیشتر از دختران به وجود می آیند.
- سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی تومورهای مغز یا نخاع خطر ابتلا به این تومورها را افزایش می دهد.
- اختلالات ژنتیکی: برخی اختلالات ژنتیکی مانند نوروفیبروماتوز، توبروس اسکلروزیس و سندرم Li-Fraumeni خطر ابتلا به تومورهای مغزی را افزایش می دهند.
- اختلالات سیستم ایمنی: کودکان مبتلا به اختلالات سیستم ایمنی، مانند HIV/AIDS یا گیرندگان پیوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به تومورهای مغزی هستند.
سخن پایانی
به طور کلی ایجاد تومور مغزی در کودکان بسیار نادر است و همین مسئله گاهی فرآیند درمان را با دشواری همراه میکند. کمک گرفتن از علم نوین روز و پیشرفت ها روز افزون در این حوزه میتواند به سلامت کودک شما کمک کند. تیم مشاوره و پزشکی دکتر با من اینجاست تا شما را در این راه سخت و دشوار همراهی کند.
منابع
دیدگاه خود را درج کنید