غده پروستات گردویی شکل است و محل آن بین مثانه و آلت تناسلی مرد (آلت تناسلی) قرار دارد. محل پروستات جلوی راست روده است. اگر اندازه آن نرمال باشد، می توان آن را به لوب چپ و راست تقسیم کرد. در مسیر خود از مثانه به آلت تناسلی، ادرار از مجرای قسمت مرکزی پروستات عبور می کند و در نهایت از بدن دفع می شود. پروستات مایعی ترشح می کند که اسپرم را تغذیه و از آن محافظت می کند. رشد سلول های پروستات، چه سالم و چه سرطانی، توسط تستوسترون تحریک می شود. در ادامه‌ی این مقاله راجب سرطان پروستات صحبت می‌کنیم با ما همراه شوید.
سرطان پروستات چیست ؟
سرطان پروستات یکی از شایع ترین انواع سرطان در مردان است و معمولا در سنین بالاتر رخ می دهد. این بیماری در غده ای به نام پروستات شروع می شود که در زیر مثانه و پشت استخوان شرمگاهی قرار دارد. علل سرطان پروستات ممکن است ژنتیکی یا محیطی باشد.
علائم اولیه سرطان پروستات اغلب ناشناخته است، اما با پیشرفت بیماری، ممکن است علائمی مانند تغییر در رفتار ادرار، خون در ادرار و نقاط دردناک در ناحیه لگن را تجربه کنید.
سرطان پروستات از طریق آزمایش PSA و بیوپسی تشخیص داده می شود. درمان این بیماری شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا هورمون درمانی است.
برای پیشگیری از سرطان پروستات، افراد باید از یک سبک زندگی سالم پیروی کنند، غذاهای سالم بخورند و معاینات پزشکی منظم توسط اورولوژیست داشته باشند.
تاریخچه‌ی سرطان پروستات
تاریخچه سرطان پروستات به زمان زیادی برمی گردد. اولین توصیف مربوط به این بیماری در سال 1853 توسط یک پزشک فرانسوی به نام ژان کازیر انجام شد. اما تا دهه های بعد، برای درک بهتر این بیماری به مطالعات بیشتری نیاز بود.
در دهه 1930 و 1940 مفهوم PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) کشف شد که بعدها ثابت شد که در تشخیص سرطان پروستات بسیار موثر است.
با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات پزشکی، تشخیص و درمان سرطان پروستات بهبود یافته است. امروزه تست های PSA، بیوپسی و تصویربرداری پیشرفته ابزارهای موثری برای تشخیص این بیماری هستند.
از دهه 1980، روش‌های جدید درمان سرطان پروستات مانند جراحی رباتیک، پرتودرمانی متقارن و هورمون درمانی به طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گرفته‌اند که بهبود متفاوت‌تری را برای بیماران به ارمغان آورده و تأثیر مثبتی بر امید به زندگی آنها داشته است.
انواع سرطان پروستات
سرطان پروستات بنابر سلول‌های درگیر شده به دو دسته تقسیم می‌شود که این تقسیم بندی کمک بسیار زیادی برای تشخیص این بیماری به پزشکان اورولوژ می‌کند.
- آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده حفره‌ای: شایع‌ترین نوع سرطان پروستات است که در سلول‌های مترشحه در غده پروستات وجود دارد.
- آدنوکارسینومای سلول‌های ترشح‌کننده مجراوی: این نوع رشد و گسترش سریع‌تری نسبت به آدنوکارسینومای حفره‌ای دارد و در سلول‌هایی که در مجرای غده پروستات قرارگرفته‌اند، به وجود می‌آید.
علائم سرطان پروستات
در مراحل اولیه اکثر اوقات علائمی وجود ندارد ولی در سرطان پروستات پیشرفته علائم زیر بروز می‌کند:
- وجود خون در ادرار و منی
پولیپ های خوش خیم یا تومورهای بدخیم در پروستات، بیضه ها، اپیدیدیم یا وزیکول های منی می توانند منجر به خون در مایع منی شما شوند. - درد مکرر در موضع درگیر
هنگامی که سرطان پروستات گسترش می یابد، استخوان ها شایع ترین محل متاستاز هستند. متاستاز استخوان در پشت، ناحیه تناسلی یا دنده ها می تواند باعث درد شدید شود. - مشکل در دفع ادرار
هنگام دفع ادرار فرد احساس درد می‌کند و به سختی تخلیه‌ی ادرار صورت می‌گیرد. - نیاز ناگهانی و یا مکرر دفع ادرار
تکرر ادرار یکی از شایع ترین علائم سرطان پروستات است. اغلب مردم به نحوه ادرار کردن روزانه خود توجه نمی کنند، اما در افراد مبتلا به سرطان، اغلب قبل از خروج از خانه حتما به توالت میروند. آنها ممکن است متوجه شوند که هنگام مسافرت با ماشین بیشتر باید ماشین را متوقف کنند یا هنگام سفر با هواپیما باید مطمئن شوند که محل توالت ها در جای خود قرار دارند. - کاهش وزن غیرقابل توضیح
با پیشرفت سرطان پروستات، کاهش وزن غیرطبیعی اغلب همراه با کاهش اشتها و خستگی رخ می دهد. علائم دیگری که نشان می دهد سرطان پروستات به خارج از پروستات گسترش یافته است ممکن است شامل تغییر در عادات روده یا تورم در پاها باشد. - وجود درد در لگن و ران و کمر و استخوان
- هنگامی که سرطان پروستات گسترش می یابد، استخوان ها شایع ترین محل متاستاز هستند.
متاستاز استخوان در پشت، ناحیه تناسلی یا دنده ها می تواند باعث درد شدید شود. - وجود درد و یا علائم غیرطبیعی در آلت تناسلی
متاستاز در آلت تناسلی باعث ایجاد درد و علائم غیر طبیعی در آلت تناسلی می‌شود. - جریان ضعیف دفع ادرار
مردان همچنین ممکن است متوجه کاهش نیروی ادرار یا مشکل در حفظ جریان ثابت در هنگام ادرار شوند، به همین دلیل تخلیه مثانه مدت بیشتری طول می کشد. علاوه بر این، دریبل زدن ممکن است رخ دهد یا احساس کند که مثانه کاملا خالی نیست. با این حال، با افزایشِ سنِ مردان، این می تواند نسبتا طبیعی باشد، اما اگر تغییرات ناگهانی یا به سرعت در حال تغییر هستند، باید بررسی شود.
عوامل خطر سرطان پروستات چیست ؟
علل اصلی این سرطان ناشناخته است ولی امروزه تعداد افراد مبتلا به این بیماری رو به افزایش است ولی با داشتن چند مورد از عوامل خطر به طور قطع نمی‌توان گفت فرد مبتلا به سرطان پروستات است.
این عوامل عبارتند از :
- سن : احتمال بروز این بیماری در افراد کم سن و سال به خصوص افراد زیر 40 سال کم است و افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- نژاد یا قومیت: آمار‌ها نشان داده که امکان ابتلا به این بیماری در مردان سیاه پوست خیلی بیشتر است به طوری که احتمال مرگ این افراد بیش از دو برابر افراد سفید پوست است.
- سابقه خانوادگی: در این بیماری عوامل ارثی نیز دخیل است به همین دلیل امکان ابتلا به این بیماری در برخی خانواده‌ها بیشتر است به عنوان مثال امکان ابتلای فردی که پدر او سرطان پروستات داشته بیشتر از سایر افراد است.
- تغییرات ژنی: تغییرات ژنی هم می‌تواند در این بیماری موثر باشد ولی احتمال آن از سایر موارد کمتر است.
علاوه بر این عوامل، عوامل دیگری مثل رژیم‌های غذایی نامناسب، چاقی، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، وازکتومی و … نیز می‌توان به عنوان عوامل بروز سرطان پروستات نام برد.
غربالگری و تشخیص سرطان پروستات
آزمایش غربالگری از جمله آزمایش‌هایی است که باعث تشخیص زود‌تر سرطان و یا حتی قبل از وقوع آن می‌شود.
- آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)
یک نوع پروتئین است که هم توسط سلول‌های سالم پروستات و هم سلول‌های سرطانی پروستات ساخته PSA می‌شود. سطح طبیعی این پروتئین در خون افراد با سنین بین 50 تا 59 سال، کمتر از 3 نانوگرم در هر میلی‌لیتر است. افزایش سریع سطح این پروتئین در خون ممکن است نشان‌دهنده امکان‌پذیر بودن ابتلا به سرطان پروستات باشد. حتی در صورت افزایش سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات بالاتر از مقادیر طبیعی ممکن است فرد مبتلا به سرطان نبوده که تقریبا از هر سه مرد با PSA بالا یک مرد مبتلا به سرطان است. - نمره گلیسون
در اثر نمونه برداری از غده‌ی پروستات نمره‌ی گلیسون دریافت خواهید کرد که برای طبقه‌بندی سلول‌های سرطانی و اینکه رشد آن تا چه حد تهاجمی است اگر نمره‌ی گلیسون کمتر از شش باشد سلول سرطانی نیست ولی اگر هفت یا بیشتر از هفت باشد باید سلول‌ها و سطح PSA آنها مورد بررسی قرار بگیرد.
مرحله بندی سرطان پروستات
مرحله بندی یکی از کارهایی است که دکتر اورولوژیست یا متخصص رادیولوژی با استفاده از آن متوجه می‌شود که وضعیت بیمار وخیم است یا خیر
مرحله بندی به ترتیب زیر صورت می‌گیرد:
- اندازه یا وسعت تومور
- تعداد غدد لنفاوی درگیر
- متاستاز یا گسترش سرطان به بخش‌های دیگر
معاینه پروستات از طریق مقعد
در این روش معاینه پزشک متخصص اورولوژ دست خود را وارد راست روده‌ی بیمار می‌کند که اگر چیزی احساس کند یا حتی فرد مشکوک به سرطان باشد آزمایش‌های بیشتری را از شخص می‌خواهد و اکثر اوقات پزشکان قبل از انجام بیوپسی از معاینه‌ی از طریق مقعد برای تشخیص استفاده می‌کنند.
بیوپسی از پروستات
اگر پزشک در انجام آزمایش مقعدی متوجه اختلالی در بدن فرد شود بیوپسی انجام می‌دهد گاهی اوقات امکان دارد، قبل از نمونه برداری MRA هم برای شخص انجام دهد. در نمونه برداری پزشک مقداری از بافت مشکوک بیمار نمونه می‌گیرد و با بررسی در آزمایشگاه سرطانی بودن بافت مشخص می‌شود.
هنگامی که با بیوپسی سرطانی بودن بافت مشخص می‌شود باید از انتشار توده‌ی سرطانی و سلامت سایر اعضای بدن فرد اطمینان حاصل کنیم این روش‌ها عبارتند از :
اسکن استخوان در سرطان پروستات
با اسکن می‌توانیم درگیر بودن یا نبودن سلول‌های استخوانی را تشخیص دهیم که در ابتدا ماده‌ای رادیواکتیو به بدن تزریق می‌کنند که با تابش اشعه به بدن در صورت سرطانی بودن سلول‌ها مشخص می‌شود.
MRI پروستات
برای تصویر برداری از درون بدن با استفاده از امواج صوتی استفاده می‌شود یک نوع از آن که اکثرا برای تشخیص سرطان پروستات استفاده می‌شود mpMRI است که دقیق و واضح است و مانند اسکن می‌توان گسترش و انتشار سلول‌های سرطانی را نیز تشخیص داد ولی پر سر و صدا است و مدت زمان انجام آن بین 30 الی 40 دقیقه است که از اسکن طولانی‌تر است.
اسکن PET غده‌ی پروستات
یک نوع اسکن برای تشخیص مرحله‌ی بیماری و همچنین در صورتی که بعد از درمان مجدد فرد مبتلا به سرطان شود قابل تشخیص است.
درمان سرطان پروستات
روش‌های درمان متفاوتی وجود دارد ولی متخصص اورولوژ با توجه به بیمار و شدت بیماری یکی از روش‌ها را انتخاب می‌کند
- جراحی
در بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان پروستات با جراحی و خارج کردن عضو به طور کامل یا بخشی از آن سرطان را درمان می‌کنند اگر گره‌های لنفاوی کنار آن هم درگیر باشند باید هنگام جراحی خارج شوند.
- رادیوتراپی
با استفاده از اشعه‌ی ایکس سلول‌های سرطانی را می‌کشند یا مانع رشد آنها می‌شوند که اکثرا برای کوچک کردن غده‌ی سرطانی استفاده می‌شود و همچنین علائم سرطان را کاهش می‌دهد. - شیمی درمانی
با تزریق دارو مانع رشد توده‌ِی سرطانی می‌شوند که قبل از جراحی یا رادیوتراپی قابل انجام است که حتی با انجام این روش و کوچک شدن توده جراحی هم راحت‌تر انجام می‌شود.
رژیم غذایی مناسب برای سرطان پروستات چیست ؟
- روزانه دو وعده گوجه فرنگی یا مشتقات گوجه فرنگی. گوجه فرنگی سرشار از لیکوپن است، یک آنتی اکسیدان که ممکن است اثر محافظتی بر سلامت پروستات داشته باشد. گوجه فرنگی های پخته و فرآوری شده مانند سس گوجه فرنگی، سوپ، پوره و غیره نسبت به گوجه فرنگی تازه منابع لیکوپن بهتری هستند. دلیل آن این است که بدن لیکوپن را در کنگر پخته یا فرآوری شده به ویژه با کمی روغن راحت تر جذب می کند. سعی کنید گزینه های کم نمک و کم شکر را انتخاب کنید. برخی از محصولات مانند سس کچاپ حاوی مقدار زیادی نمک و شکر هستند.
- روزانه دو وعده سبزیجات چلیپایی. از سبزیجات این گروه می توان به کلم بروکلی، کلم چینی، کلم بروکسل، ترب، گل کلم، کلم پیچ و شلغم اشاره کرد. این سبزیجات سرشار از ایزوتیوسیانات هستند که ممکن است به شما در مبارزه با سرطان کمک کند.
- حداقل یک وعده سبزیجات و میوه هایی که حاوی کاروتنوئید هستند. کاروتنوئیدها خانواده ای از آنتی اکسیدان ها هستند که در سبزیجات نارنجی و سبز تیره مانند هویج، سیب زمینی شیرین، طالبی، کدو حلوایی زمستانی و سبزیجات با برگ سبز تیره یافت می شوند.
- روزانه یک تا دو وعده غلات کامل. مواد غذایی غنی از فیبر و غلات کامل شامل بلغور جو دو سر، کینوا، جو، ارزن، گندم سیاه و برنج قهوه ای است.
- حداقل یک وعده در روز لوبیا یا سایر حبوبات. لوبیا و حبوبات سرشار از پروتئین و با چربی کم شامل سویا و محصولات سویا، عدس، بادام زمینی، نخود و خرنوب است. محصولاتی مانند شیر سویا، نان سویا را نیز می توانید مصرف نمایید.
- مصرف چای سبز. برخی از مطالعات نشان می دهند مواد شیمیایی موجود در چای سبز ممکن است موجب پیشگیری از سرطان پروستات شود. اما نمی توان به طور قطعی در مورد تأثیرات چای سبز گفت. اگر تصمیم دارید چای سبز بنوشید باید پنج دقیقه آن را دم کنید تا مطمئن شوید مقدار زیادی مواد مغذی آزاد می شود. اگر مشکلات ادراری دارید، بهتر است نوع بدون کافئین آن را انتخاب نمایید، زیرا کافئین می تواند مثانه را تحریک نماید.
سخن آخر
سرطان پروستات یک بیماری جدی است که بیشتر در مردان بالای 50 سال رخ می دهد.این بیماری در ابتدا علائم خاصی ندارد و به تدریج پیشرفت می کند. اگرچه علت دقیق سرطان پروستات هنوز ناشناخته است، عوامل ژنتیکی و محیطی احتمالاً دخیل هستند.
سرطان پروستات از طریق آزمایش PSA، بیوپسی و تصویربرداری تشخیص داده می شود. درمان با توجه به مرحله بیماری و وضعیت عمومی فرد تعیین می شود. گزینه های درمانی شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی یا ترکیبی از این موارد است.
برای پیشگیری از سرطان پروستات، اهمیت سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و معاینات دوره‌ای که از سن 50 سالگی شروع می‌شود، به ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بسیار زیاد است. تشخیص و درمان به موقع شانس بقا و بهبود زندگی بیماران را افزایش می دهد.
منابع
دیدگاه خود را درج کنید