هپاتیت سی یک بیماری التهاب کبدی است که توسط ویروس هپاتیت سی (HCV) ایجاد می‌شود. ویروس هپاتیت سی به طور اصلی از طریق خون و مایعات بدنی به دیگران منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند در بدن شخص به مدت طولانی بدون علائم خاص باقی بماند و باعث آسیب به کبد شود.
عفونت هپاتیت سی ممکن است به شکل حاد یا مزمن باشد. در حالت حاد، عفونت تا 6 ماه طول می‌کشد و معمولاً علائم خفیفی نظیر خستگی، تب، عضله و مفاصل دردناک و نفخ معده را ایجاد می‌کند. در بیشتر موارد، بدن خودبخود این عفونت را پاکسازی می‌کند و فرد بهبود می‌یابد.
اما در حالت مزمن، ویروس هپاتیت سی در بدن شخص به مدت بیش از 6 ماه باقی می‌ماند و می‌تواند به تدریج باعث از بین رفتن کبد شود. در این حالت، عفونت ممکن است بدون علائم ظاهری به طور طولانی پیش برود و تنها در مراحل پیشرفته با علائمی نظیر خستگی شدید، تغییر رنگ پوست و زردی چشم ها (جائوندیس) و علائمی مرتبط با بیماری کبدی مشاهده شود.
اگر تشخیص هپاتیت سی قرار بگیرد، نیاز به مراقبت پزشکی منظم و در صورت لزوم درمان می‌باشد. البته در سال‌های اخیر، درمان‌های موثری برای هپاتیت سی توسعه یافته است که می‌تواند به ترمیم کبد و کنترل عفونت کمک کند. در صورت مشکوک بودن به هپاتیت سی، توصیه می‌شود به متخصص عفونی مراجعه کرده و آزمایشات مربوطه را انجام داده تا تشخیص دقیق و درمان مناسب بتواند برای شما تعیین شود.
تاریخچه بیماری هپاتیت سی
هپاتیت سی یکی از بیماری‌هایی است که تاریخچه طولانی و پیچیده‌ای دارد. ویروس هپاتیت سی برای اولین بار در سال 1989 توسط دکتر هارفی جی. آلتر و همکارانش شناسایی شد. اما علائم و نشانه‌های مشابه هپاتیت سی در دهه 1970 مشاهده شد.
تا آن زمان، عفونت‌های هپاتیت از ویروس هپاتیت A و B شناخته شده بودند، اما علت عفونت‌های هپاتیت مشخص نبود. ویروس هپاتیت سی با کمک تکنیک‌های مولکولی شناسایی شد و نقش آن در عفونت کبد و بیماری‌های مرتبط با آن توضیح داده شد.
با پیشرفت تحقیقات در زمینه هپاتیت سی، اطلاعات بیشتری در مورد ویروس، روش‌های انتقال، علائم بالینی، تشخیص و درمان بیماری جمع‌آوری شد. در سال‌های اخیر، درمان‌های جدیدی برای هپاتیت سی توسعه یافته است که می‌تواند عفونت را بهبود بخشد و پیشرفت بیماری را کنترل کند.
به طور کلی، هپاتیت سی که یکی از بیماری های جنسی نیز محسوب می شود، از طریق تماس با خون و مایعات بدنی آلوده به ویروس هپاتیت سی انتقال می‌یابد. این بیماری می‌تواند از طریق تزریق مشترک سوزن و به اشتراک گذاری وسایل از جمله سرنگ‌ها و سوزن‌ها در مواردی نظیر مصرف مشترک مواد مخدر، انتقال خون و استفاده مشترک از وسایل بهداشتی صورت گیرد. همچنین، در برخی موارد کمیاب، هپاتیت سی می‌تواند از طریق روابط جنسی بدون استفاده از وسایل جنسی مناسب انتقال یابد.
در حال حاضر، ابزارها و روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان هپاتیت سی بهبود یافته است و امکان کنترل بیماری و کاهش انتقال آن وجود دارد. همچنین، برنامه‌های سنجش و واکسیناسیون وسیع برای جامعه در خصوص هپاتیت سی در برخی مناطق جهان اجرا شده است.
علائم هپاتیت سی
عفونت هپاتیت سی ممکن است در مراحل اولیه بدون علائم و بیماری ظاهر شود. در واقع، بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت سی در مرحله اولیه این بیماری هیچ علامت و نشانه خاصی ندارند. این موجب می‌شود که بسیاری از افراد به طور تصادفی به عنوان نتیجه‌ی آزمایش‌های خونی معمولی تشخیص داده شوند.
اما در برخی افراد، هپاتیت سی ممکن است علائم و نشانه‌های خاصی را ایجاد کند. برخی از علائم و نشانه‌های مرتبط با هپاتیت سی عبارتند از:
- خستگی و ضعف عمومی
- تب و لرز
- درد عضلانی و مفصلی
- کاهش اشتها و سردرد
- مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست
- درد و ناراحتی در ناحیه کبد
- تغییر رنگ پوست و چشم‌ها به زردی (جائوندیس)
- ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن رنگ
در صورتی که شما یا فرد دیگری از این علائم رنج می‌برید یا مشکوک به عفونت هپاتیت سی هستید، بهتر است به متخصص گوارش و کبد یا پزشک عفونی مراجعه کنید. با بررسی تاریخچه پزشکی، آزمایشات خونی و سایر تست‌ها، می‌توان دقیقاً تشخیص داد که آیا شما هپاتیت سی دارید یا خیر و در صورت لزوم برنامه درمانی را شروع کرد.
آیا هپاتیت سی به دیگران منتقل می‌شود؟
بله، ویروس هپاتیت سی به دیگران قابل انتقال است. این ویروس از طریق خون و مایعات بدنی آلوده به آن به افراد دیگر منتقل می‌شود. راه‌های عمده انتقال ویروس هپاتیت سی عبارتند از:
- تزریق مشترک سوزن و سرنگ آلوده: اگر سوزن‌ها یا وسایل تزریقی که به خون دسترسی دارند (مانند سرنگ‌ها، سوزن‌های تزریق، وسایل زخمی کننده و غیره) به طور مشترک استفاده شوند، ویروس هپاتیت سی می‌تواند به دیگر افراد منتقل شود.
- انتقال خون و استفاده از وسایل بهداشتی مشترک: در صورت استفاده از محصولات آلوده به ویروس هپاتیت سی، مثلاً در عملیات جراحی، انتقال خون، یا همچنین در صورت استفاده از وسایل بهداشتی مشترک مانند شانه‌های اصلاح، مسواک، قیچی و غیره، انتقال ویروس ممکن است رخ دهد.
- روابط جنسی: اگر یکی از افراد دارای هپاتیت سی باشد و روابط جنسی بدون استفاده از وسایل جنسی مناسب برقرار کند، ویروس هپاتیت سی می‌تواند به شریک جنسی انتقال یابد.
- انتقال عمودی: در برخی موارد نادر، مادر به نوزاد خود ویروس هپاتیت سی را انتقال می‌دهد. این انتقال می‌تواند در طول حاملگی یا در زمان زایمان رخ دهد.
اگر شما یا فرد دیگری هپاتیت سی دارید، مهم است که اقدامات مناسب برای کنترل انتقال ویروس را انجام دهید. این شامل استفاده از وسایل تمیز و ضدعفونی شده، جلوگیری از به اشتراک گذاری سوزن‌ها و وسایل حاد، استفاده از روش‌های محافظتی در روابط جنسی و همچنین مراقبت ویژه در صورت بارداری مادر مبتلا به هپاتیت سی می‌شود.
روش های پیشگیری از مبتلا شدن به هپاتیت سی
برای پیشگیری از مبتلا شدن به هپاتیت سی، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- واکسیناسیون: در حال حاضر واکسن هپاتیت سی در دسترس است و توصیه می‌شود که همه افراد در هر سنی از آن استفاده کنند. واکسن هپاتیت سی از مصرف سریع و ایمن به محافظت بلندمدت در برابر عفونت هپاتیت سی منتج می‌شود.
- استفاده از وسایل جنسی مناسب: در صورتی که رابطه جنسی دارید، استفاده از کاندوم و وسایل جنسی مناسب می‌تواند خطر انتقال هپاتیت سی را کاهش دهد.
- به اشتراک نگذاشتن وسایل تزریقی و سوزن‌ها: از به اشتراک گذاشتن وسایلی مانند سرنگ‌ها، سوزن‌های تزریق و دیگر وسایل آلوده خودداری کنید. اطمینان حاصل کنید که وسایل استفاده شده برای شما تمیز و ضدعفونی شده باشند.
- مراقبت در برابر تماس با خون آلوده: در صورتی که در تماس با خون یا مایعات بدنی آلوده به هپاتیت سی قرار می‌گیرید (مثلاً در صنعت بهداشتی، درمانی یا تمیز کردن بیمار آلوده)، استفاده از دستکش‌های محافظ و دیگر تجهیزات محافظتی استفاده کنید.
- بهداشت شخصی: رعایت بهداشت شخصی از جمله شستن دست‌ها با آب و صابون به‌ویژه بعد از تماس با خون، استفاده از دستکش در صورت لمس خون و استفاده از وسایل بهداشتی شخصی ناقص با دیگران را کاهش دهید.
- آزمایش خون: در صورتی که در معرض خطر بالقوه برای هپاتیت سی هستید (مانند تزریق مشترک سوزن در محیط بهداشتی، تماس با خون آلوده یا مصرف مواد مخدر به روش تزریقی)، باید منظماً آزمایش خون برای بررسی عفونت هپاتیت سی انجام دهید.
مهم است که همیشه از روش‌های پیشگیری مناسب استفاده کنید و در صورت تردید یا نیاز به اطلاعات بیشتر، با فوق تخصص گوارش و کبد یا متخصص بهداشت عمومی مشورت کنید.
روش درمان هپاتیت سی
درمان هپاتیت سی بستگی به چند عامل دارد، از جمله نوع عفونت، میزان تلفات در سلول‌های کبدی، وضعیت عمومی بیمار و وجود بیماری‌های همزمان. درمان هپاتیت سی معمولاً از طریق ترکیب داروها و مراقبت‌های پزشکی انجام می‌شود. در زیر روش‌های درمان هپاتیت سی را مرور می‌کنیم:
- داروهای ضد ویروسی: برای درمان هپاتیت سی، داروهای ضد ویروسی مانند اینترفرون و ریباویرین استفاده می‌شوند. این داروها به کنترل و کاهش میزان ویروس در بدن کمک می‌کنند و میزان التهاب کبد را کاهش می‌دهند. همچنین، امروزه داروهای جدیدتری مانند داروهای ضد ویروسی مستقیم (DAA) نیز برای درمان هپاتیت سی استفاده می‌شوند، که با درصد بالا موفقیت در درمان و کاهش بار ویروسی در بدن هپاتیت سی دارند.
- پیشگیری از تضعیف کبدی: درمان هپاتیت سی شامل پیشگیری از تضعیف کبدی نیز می‌شود. برای این منظور، باید از مصرف الکل و داروهایی که بر کبد ضربه می‌زنند، خودداری کرد. همچنین، مراقبت‌های خاصی نظیر مصرف غذاهای سالم و متعادل، ورزش منظم و اجتناب از عوامل آسیب‌زا برای کبد مانند سموم و مواد مخدر نیز توصیه می‌شود.
- مراقبت همزمان: در برخی موارد، بیماری‌های همزمان می‌توانند درمان هپاتیت سی را تشدید کنند یا با درمان تداخل کنند. بنابراین، در صورت وجود بیماری‌های همزمان مانند هپاتیت B، همچنین بیماری‌های قلبی، کلیوی و سایر بیماری‌های مزمن، بهتر است با پزشک گوارش و کبد خود در مورد درمان همزمان مشورت کنید.
توصیه می‌شود که برای تشخیص، درمان و پیگیری هپاتیت سی، بهتر است با پزشک متخصص گوارش و کبد یا متخصص عفونی مشورت کنید. هر فرد و شرایط درمانی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین درمانی که توسط پزشک تجویز شده است را دقیقاً دنبال کنید.
منابع:
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hepatitis-c/symptoms-causes/syc-20354278
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15664-hepatitis-c
- https://medlineplus.gov/hepatitisc.html
- https://www.nhs.uk/conditions/hepatitis-c/
- https://www.cdc.gov/hepatitis/hcv/index.htm
- https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-c
دیدگاه خود را درج کنید