هر آنچه که باید درباره آنژیوپلاستی بدانید!

پزشک متخصص قلب و عروق در صورت گرفتگی و باریک شدن عروق در اثر تجمع کلسترول، سلول ها و … ممکن است روشی به نام آنژیوپلاستی را تجویز کند.

ممکن است سوال شما این باشد که آنژیوپلاستی چیست؟ انواع آنژیوپلاستی چیست؟ خطرات و مزایای این روش کدام است؟ در این مقاله به پاسخ کلیه این سوالات خواهیم پرداخت، پس تا انتهای این مقاله با دکتر با من همراه باشید.

آنژیوپلاستی چیست؟

آنژیوپلاستی یک روش کم تهاجمی برای رفع گرفتگی عروق و بازگشت جریان طبیعی خون به اندام ها و بافت های خاص بدن می باشد.

شریان ها ممکن است در اثر تجمع کلسترول، چربی و … باریک شوند و یا دچار گرفتگی شوند. به تجمع این مواد در شریان های خونی «پلاک» گفته می شود که در اثر گذر زمان باعث سخت شدن و باریک شدن عروق خونی می شود و باعث محدود شدن گردش خون و اکسیژن به سایر بافت های بدن می شود.

با توجه به اینکه تجمع پلاک ها در کدام رگ های خونی رخ می دهد، در صورت عدم درمان ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مثل نکروز، سکته قلبی، سکته مغزی یا حتی مرگ شود.

مزایای آنژیوپلاستی چیست؟

• این روش در مقایسه با جراحی قلب باز، کم هزینه تر و کم خطرتر است.
• این عمل بدون نیاز به بیهوشی عمومی و تنها با بی حسی موضعی انجام می شود.
• احتیاج به بستری شدن طولانی مدت بیمار در بیمارستان نیست.
• برای انجام این روش نیازی به هیچ گونه برشی نیست و تنها با استفاده از ایجاد یک سوراخ کوچک بر روی پوست قابل انجام است.
• بیمار پس از مدت کوتاهی می تواند فعالیت های روزانه خود را از سر بگیرد.

اقدامات قبل از آنژیوپلاستی چیست؟

از جمله اقداماتی که بیمار موظف است قبل از انجام این روش درمانی انجام دهد عبارتند از:

• در صورت مصرف هر گونه دارو یا مکلمی باید پزشک متخصص قلب خود را در جریان بگذارید. ممکن است در برخی موارد پزشک مصرف برخی از داروها به ویژه داروهای رقیق کننده خون را برای مدتی قطع کند.
• امکان دارد پزشک فوق تخصص آنژیوپلاستی از بیمار بخواهد که از چند ساعت قبل از آنژیو ناشتا باشد.
• ممکن است برای برخی از بیماران آزمایش کلیه قبل از عمل از تجویز شود.

آنژیوپلاستی چگونه انجام می شود؟

این روش درمانی، یک روش کم تهاجمی است که شامل عمل های جراحی نمی شود؛ چرا که در زمان هوشیاری و تنها با بی حسی در آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلب و عروق قابل انجام است.

پس از بی حسی بیمار یک لوله نازک به نام کاتتر از طریق شریان بازو یا پا وارد بدن می شود. سپس این لوله نازک توسط روش های تصویربرداری به عروقی که دچار تنگی یا انسداد شده اند، انتقال داده می شود.

در صورتی که کاتتر در موقعیت صحیح قرار گرفته باشد، بالون کوچکی که در انتها لوله واقع شده است باد شده و با فشاری که به پلاک های عروق وارد می کند، عروق را باز می کند تا جریان خون به شکل طبیعی خود بازگردد.

البته در صورتی که گرفتگی شدید باشد امکان دارد نیاز باشد چندین بار بالن باد شود تا به خوبی گرفتگی عروق رفع شود، بالن هوا تخلیه شده و برداشته می شود.

در برخی مواقع ممکن است نیاز باشد قبل از وارد کردن بالن به عروق خونی، یک استنت تاشو روی بالن نصب شود. این استنت زمانی که بالن پر می شود؛ دیواره شریان ها را باز می کند. استنت به این ترتیب در باز نگه داشتن رگ خونی کمک می کند.

مدت زمان آنژیوپلاستی بسته به نوع شریان و شدت گرفتگی آن ممکن است متفاوت باشد؛ اما به طور معمول بین نیم ساعت تا یک ساعت طول می کشد.

انواع آنژیوپلاستی

انواع آنژیوپلاستی عبارتند از:

• آنژیوپلاستی قلب
• آنژیوپلاستی محیطی

طریقه آنژیوپلاستی قلب به چه صورت است؟

در صورتی که فرد دچار بیماری عروق کرونری باشد؛ یعنی یک یا چندین شریان تامین کننده خون و اکسیژن قلب دچار گرفتگی شده باشد، ممکن است پزشک متخصص قلب و عروق؛ آنژیوپلاستی قلب یا همان آنژیوپلاستی عروق کرونر را تجویز کند.

اصولا بیمارانی که کاندیدای این روش درمانی هستند ممکن است دارای علائمی مانند ناراحتی و درد قفسه سینه یا تنگی نفس باشند.

آنژیوپلاستی محیطی چگونه است؟

در صورتی که عروق اندام های انتهایی مانند بازوها و پاها دچار گرفته شده باشند؛ آنژیوپلاستی محیطی تجویز می شود. بیمارانی که به این نوع آنژیو نیاز دارند ممکن است علائمی مانند درد، خستگی، گرفتگی عضلات، سوزن سوزن شدن، بی حسی در دست و پاها یا تغییر رنگ پوست را تجربه کنند.

یکی از رایج ترین انواع آنژیوپلاستی محیطی؛ آنژیوپلاستی پا است.

همچنین در صورت داشتن فیستول AV، پیوند AV و یا داشتن مشکل در جریان خون در هنگام همودیالیز ممکن است آنژیوپلاستی محیطی تجویز شود.

عوارض آنژیوپلاستی چیست؟

از آنجا که این روش درمانی یکی از کم تهاجمی ترین و کم خطرترین روش هاست؛ بنابراین امکان بروز خطر یا عوارض آنژیوپلاستی بسیار نادر است. در هر صورت نمی توان از عوارض احتمالی آن چشم پوشی کرد که این عوارض عبارتند از:

• احتمال لخته شدن خون: لخته شدن خون در محل استنت گذاری ممکن است باعث گرفتگی مجدد سرخرگ و سکته قلبی شود. برای جلوگیری از این عارضه ممکن است نیاز باشد بیمار به مدت طولانی یا حتی مادام العمر از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین استفاده کند.
• گرفتگی مجدد شریان ها: پس از آنژیو امکان دارد مجددا عروق دچار گرفتگی شوند. به همین دلیل از فنر استفاده می شود که احتمال تنگی دوباره عروق را تا ۲۰ درصد کاهش می دهد. همچنین چنانچه از استنت هایی که دارو آزاد می کنند استفاده شود، احتمال گرفتگی عروق تا ده درصد کاهش پیدا می کند.
• خونریزی: گاهی ممکن است جایی از پوست که کاتتر وارد بدن شده دچار کبودی شود، اما گاهی نیز ممکن است خونریزی نیز از این ناحیه اتفاق بیفتد، در صورت شدیدن بودن خونریزی باید بیمار را برای انتقال خون به بیمارستان ببرید.
• پاره شدن عروق: گاهی ممکن است بالون باد شده درون عروق به دیواره رگ ها فشار وارد کند و باعث پاره شدن آنها شود. در صورتی که این اتفاق رخ دهد بیمار باید سریعا به اتاق عمل انتقال داده شود.

سایر خطرات آنژیوپلاستی که احتمال بروز آنها بسیار ضعیف تر از موارد گفته شده است عبارتند از:

• سکته قلبی؛
• اختلالات کلیوی؛
• سکته مغزی؛
• عفونت در محل تزریق؛
• واکنش به رنگ؛
• ضربان نامنظم قلب؛

چه کسانی نمی توانند آنژیوپلاستی انجام دهند؟

در صورتی که میزان تنگی یا گرفتگی عروق به شدت زیاد باشد، امکان عبور دادن کاتتر از عروق وجود ندارد و این روش درمانی هیچ گونه تاثیری نخواهد داشت به همین دلیل تنها راه درمانی این بیماران عمل جراحی است.

زندگی بعد از آنژیوپلاستی

بهبودی پس از آنژیوپلاستی به سرعت امکان پذیر است و بیماران تقریبا بین ۱۲ الی ۲۴ ساعت پس از برداشتن کاتتر، ترخیص می شوند. همچنین بیماران اصولا پس از چند روز الی یک هفته می توانند به فعالیت های روزانه خود ادامه دهند.

در طول مدت زمانی که بیمار در بیمارستان بستری است، ممکن است استنت گذاری هم برای بیمار انجام شده باشد.

پس از ترخیص بیمار و بازگشت وی به خانه ممکن است در ناحیه کشاله ران، بازو یا مچ دست احساس درد داشته باشد که علت آن کاتتری است که وارد بدن بیمار شده است. همچنین ممکن است در اطراف برش ایجاد شده مقداری کبودی ایجاد شده باشد که کاملا طبیعی است.

پس از آنژیو بیمار درد قفسه سینه و تنگی نفسی که داشته است یا کاملا بهبود پیدا می کند یا خیلی بهتر از قبل می شود.

مراقبت های بعد از آنژیوپلاستی

• ۶ ساعت پس از آنژیو می توانید راه بروید.
• محل برش داده شده باید به مدت ۱ الی ۲ روز خشک نگه داشته شود.

در صورتی که کاتتر از طریق کشاله ران وارد رگ بیمار شده باشد باید اقدامات زیر توسط بیمار انجام شود:

• راه رفتن در مسافت های کوتاه و سطوح صاف مشکلی ندارد.
• تا ۲ روز از بالا و پایین رفتن از پله ها پرهیز کنید.
• حداقل تا دو روز پس از عمل اجازه انجام امور منزل، رانندگی، ورزش، بلند کردن اشیا سنگین و … ممنوع است.

در صورتی که کاتتر از طریق بازو یا مچ دست وارد رگ بیمار شده باشد باید اقدامات زیر توسط بیمار انجام شود:

• به بازویی که کاتتر وارد شده است بلند کردن اجسام سنگین بیش از ۴ کیلوگرم ممنوع است.
• به وسیله این دست انجام حرکاتی مثل بلند کردن، کشیدن یا چرخاندن اجسام سنگین نیز ممنوع است.

در صورتی که کاتتر از طریق کشاله ران، بازو یا مچ دست وارد رگ بیمار شده باشد باید اقدامات زیر توسط بیمار انجام شود:

• رابطه جنسی به مدت ۲ الی ۵ روز پس از عمل ممنوع است.
• تا ۷ روز پس از عمل شنا یا حمام ممنوع است. البته امکان دارد که پس از دو روز پزشک اجازه دوش گرفتن را به شما بدهد.
• در صورتی که شغل شما سنگین نیست می توانید طی ۲ الی ۳ روز به کار خود بازگردید. (بهتر است با پزشک خود درباره این موضوع مشورت کنید)
• نیاز است که مراقب محل برش باشید.
• در صورتی که محل برش دچار خونریزی یا تورم شد باید سریعا دراز بکشید و به مدت نیم ساعت محل را فشار دهید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز موارد زیر نیاز است که پزشک خود را در جریان بگذارید:

• در صورتی که محل قرارگیری کاتتر دچار خونریزی شده است و با فشار دادن متوقف نشده است.
• چنانچه محل کاتتر دچار تورم شده است.
• در صورتی که محل قرارگیری کاتتر دچار تغییر رنگ شده یا نسبت به لمس بی حس یا سرد شده است.
• چنانچه محل برش قرمز و دردناک شده است یا ترشحات سبز یا زرد رنگ از محل خارج می شود.
• در صورتی که درد در قفسه سینه یا تنگی نفس با استراحت کردن رفع نمی شود.
• چنانچه نبض شما بسیار آهسته (کمتر از ۶۰ ضربان) یا بسیار سریع (بیشتر از ۱۰۰ تا ۱۲۰ ضربان) در دقیقه است.
• اگر دچار سرگیجه می شوید، از حال می روید یا احساس خستگی شدید می کنید.
• چنانچه سرفه شما همراه با خون یا مخاط زرد و سبز رنگ است.
• اگر در مصرف هر کدام از داروهای قلب خود مشکل دارد.
• چنانچه دچار لرزش یا تب شدید هستید.

جمع بندی

آنژیوپلاستی زمانی برای بیماران تجویز می شود که عروق خونی آنها به دلیل تجمع پلاک های چربی، کلسترول و … دچار گرفتگی و انسداد شده باشد. بنابراین هدف آنژیوپلاستی باز کردن عروقی است که دچار گرفتگی شده است که همین کار باعث بازگرداندان جریان طبیعی خون به اندام های بدن می شود.

در صورتی که عروق خونی دچار گرفتگی شوند و درمان نشوند ممکن است عواقب خطرناکی مانند نکروز، سکته قلبی، سکته مغزی یا حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.