این مقاله قصد دارد به موضوع آبسه دندان بپردازد و علائم، عوارض و راه های پیشگیری و درمان آن را بررسی کند. در حقیقت هدف مقاله این است که مشخص کند علت بروز آن چیست و برای جلوگیری از عوارض آن باید چه درمانی را در پیش گرفت. بنابراین در ادامه مقاله همراه ما باشید.
آبسه دندان چیست؟
آبسه به عنوان حفره یا بافتی پر از چرک در نظر گرفته می شود و محل ایجاد آن در اطراف ریشه دندان عفونی است و می تواند در تمامی گروه های سنی رخ دهد.
ایجاد این عارضه در اثر عفونت باکتریایی است و اگر به موقع درمان شود، مشکل ساز نخواهد شد. اما در غیر این صورت، احتمال گسترش آن از فک به گردن، سر یا دیگر اعضای بدن وجود خواهد داشت. این مشکل باید درمان شود و برای درمان آن باید به دندان پزشک مراجعه کرد.
انواع آبسه دندان
تقسیم بندی این آبسه به چند دسته کلی است که در ادامه آنها را شرح خواهیم داد.
آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال که آبسه جانبی یا آبسه پاریتال نیز نامیده می شود، بر استخوان کنار دندان تاثیرگذار خواهد بود. این ضایعه به عنوان یک وضعیت اورژانس دندانی، بسیار شایع و دردناک است که تجمع باکتری یا گیر افتادن جسم خارجی در کیسه های پریودنتال سبب ایجاد آن می شود. این مشکل بیشتر افرادی را تحت تاثیر قرار می دهد که دچار بیماری پریودنتال بوده و نیازمند مدیریت سریع و طولانی مدت هستند.
آبسه ژنژیوال
یکی از انواع آبسه دندان، آبسه ژنژیوال یا لثه است که محل ایجاد آن بین لثه و دندان است. این امر به علت عفونت باکتریایی ایجاد می شود که مواردی مانند مسواک زدن نادرست، پوسیدگی دندانی، گیر کردن غذا در خط لثه، شکستگی دندان، خونریزی در خط لثه و غیره زمینه ساز آن هستند. آسیب تروماتیک یا اعمال نیروی بیش از حد روی دندان (در نتیجه ارتودنسی) می تواند این نوع از آبسه را به وجود آورد.
آبسه پری آپیکال
محل شکل گیری این آبسه در انتهای ریشه دندان است. به این صورت که گاهی اوقات چرکی که در نتیجه عفونت دندان از نوک ریشه به وجود می آید و از طریق استخوان به درون لثه پخش می شود، سبب متورم شدن لثه ها در نزدیکی ریشه دندان می شود. اغلب دلیل درد شدید دائمی، تورم ناشی از چرک است که در حین جویدن بدتر می شود.
در چنین حالتی بسته به محل دندان، احتمال گسترش عفونت به بافت های نرم وجود خواهد داشت و می تواند سبب بروز تورم در فک، ناحیه گونه ها یا کف دهان شود. ممکن است در نهایت بافت باز شود و اجازه تخلیه چرک را بدهد. نکته قابل توجه این است که عفونت هایی گسترش پیدا می کنند تا بر راه هوایی تاثیر بگذارند، ممکن است جدی و خطرناک باشند.
در نتیجه در این نوع از آبسه با عبور باکتری از پالپ (درونی ترین بخش دندان) و نفوذ تا ریشه دندان، آبسه پری اپیکال به وجود خواهد آمد.
آبسه دندان عقل
دندان های عقل به عنوان آخرین مجموعه از دندان های آسیاب پشتی در اکثر موارد هیچ عملکرد موثری ندارند؛ علاوه بر این ممکن است مشکلاتی برای سلامت دهان و دندان به وجود آورند. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن این دندان ها نیز به علت موقعیت قرارگیری آنها دشوارتر است. در نتیجه این دندان ها به علت نهفتگی و سلامت ضعیف دهان می توانند عفونت ایجاد کنند و در نهایت منجر به آبسه دندان عقل شوند.
در صورت احساس درد در هنگام غذا خوردن یا مواجهه با بوی بد دهان، ممکن است این مشکل رخ داده باشد. در این صورت باید در اولین فرصت به دندان پزشک مراجعه شود. زیرا در صورت بی توجهی به این مشکل، احتمال خطر و بروز مواردی مانند دندان درد، تورم غدد در گردن و غیره وجود دارد.
آبسه دندان عصب کشی شده
پس از عصب کشی دندان به علت مواردی مانند نفوذ متریال باقی مانده از عصب به نوک ریشه دندان و درون بافت دندان و وجود ضایعه و عفونت در استخوان و لثه پیرامون دندان عصب کشی شده، ممکن است تورم و آبسه رخ دهد. در چنین مواقعی نیز بهتر است در اولین فرصت به دندان پزشک مراجعه شود.
دلایل آبسه دندان
دندان از بیرون، ساختاری سفت و محکم دارد، اما داخلی ترین بخش آن (پالپ دندان) تشکیل شده از اعصاب، عروق خونی و بافت همبند است که عفونی شدن آن گاهی اوقات و در نتیجه عوامل مختلفی امکان پذیر است. به طور کلی آبسه دندان اغلب به دلایل زیر رخ می دهد:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و بی توجهی به مواردی مانند مسواک زدن، استفاده از نخ دندان یا مصرف فلوراید به صورت منظم
- برخی بیماری ها (مانند سرطان و دیابت) و استفاده از برخی داروها
- وجود حفره عمیق در دندان یا پوسیدگی دندانی
- بیماری لثه که بیماری پریودنتال نیز نامیده می شود.
- داشتن رژیم های غذایی پر از قند
- آسیب دیدگی دندان و ترک خوردگی آن
در صورت عدم درمان این عفونت، پالپ دندانی دچار آسیب دیدگی می شود و آبسه به وجود می آید.
علائم آبسه دندان
اغلب هنگام آبسه دندان، ناحیه اطراف دندان دچار درد می شود. در این صورت معمولا دردی شدید در نزدیکی دندان به وجود می آید که ممکن است به فک یا قسمت های دیگر صورت نیز گسترش پیدا کند.
همچنین علائم زیر نیز ممکن است ایجاد شود:
- تورم
- تب
- قرمزی لثه
- تورم غدد لنفاوی
- احساس مزه بد در دهان
- مشکل در تنفس یا بلع
- التهاب لثه
- حساسیت به دمای سرد یا گرم
- بوی بد دهان
- احساس درد در حین گاز گرفتن یا جویدن غذا
- درد شدید گوش، گردن یا فک
گاهی اوقات آبسه سبب می شود که برآمدگی های شبیه به جوش روی لثه ایجاد شود که در صورت فشار دادن آن و خروج مایعی از آن به بیرون، قطعا دندان دچار آبسه شده و مایع خارج شده چرک است.
پیشگیری از آبسه دندان
اقدامات ساده زیر به منظور حفظ سلامت دندان ها و لثه ها توصیه می شوند:
- مراجعه به دندان پزشک برای معاینه روتین (چکاپ دندان ها) هر چند وقت یک بار انجام شود.
- مسواک زدن دندان ها دو بار در روز، هر بار به مدت دو دقیقه با خمیر دندان دارای فلوراید
- تعویض مسواک هر سه تا چهار ماه یک بار
- استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن نواحی بین دندان ها و لثه ها که دسترسی به آنها دشوار است.
- مراجعه به دندان پزشک در اولین فرصت در صورت داشتن دندان لق یا ترک خورده
- محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین؛ زیرا شیرینی ها و نوشابه ها در دندان حفره به وجود می آورند که می توانند سبب بروز آبسه شوند.
- محدود کردن مصرف میان وعده بین وعده های غذایی
درمان آبسه دندان در صورت مراجعه به پزشک
هدف از درمان آبسه این است که فرد از عفونت و درد رها شود. برای انجام این کار، پزشک متخصص روش های درمانی زیر را پیشنهاد می کند.
داروی آبسه دندان
آنتی بیوتیک ها مانند آموکسی سیلین، پنی سیلین و مترونیدازول اغلب به عنوان اولین گزینه برای درمان عفونت دندان در نظر گرفته می شوند. در صورت جدی تر شدن عفونت دندان، ممکن است دندان پزشک به تجویز ترکیبی از آموکسی سیلین و داروی دیگری به نام کلاولانات (کوآموکسی کلاو) بپردازد. استامینوفن یا بروفن نیز برای کاهش درد تجویز می شود. اغلب پس از ۴۸ ساعت از مصرف آنتی بیوتیک، مشکل برطرف می شود و سه تا پنج روز بعد از مصرف آنتی بیوتیک ها بهبود قابل توجهی حاصل خواهد شد.
درمان آبسه دندان با آنتی بیوتیک
در صورت گسترش عفونت از محل آبسه به فک یا نواحی دیگر بدن، تجویز آنتی بیوتیک انجام می شود. این در حالی است که آنتی بیوتیک ها قابلیت درمان آبسه را نخواهند داشت.
کشیدن دندان
در صورتی که راهی برای نجات دندان توسط اندودنتیست یافت نشود، به ناچار باید دندان کشیده شود.
درمان آبسه با عصب کشی دندان
بهترین راه برای حفظ دندان، عصب کشی است. اندودنتیست با ایجاد سوراخی در دندان مورد نظر، اقدام به تخلیه آبسه و تمیز کردن پالپ عفونی از داخل دندان و کانال های ریشه ای می کند. سپس پر کردن ناحیه پالپ و فضاهای خالی را با ماده مخصوصی انجام می دهد.
در گام بعدی، به کانال ریشه تمیز شده شکل داده و ترمیم دندان را با روکش بعد از مهر و موم کردن آن انجام می دهد. به این ترتیب، ظاهر و عملکرد دندان ترمیم شده مانند سایر دندان ها خواهد بود.
درمان فوری آبسه دندان با جراحی
این روش ممکن است توسط متخصص اتخاذ شده تا آبسه پریودنتال تخلیه شود. در صورت پاره شدن آبسه، درد کاهش پیدا می کند، اما مراجعه به یک دندان پزشک و متخصص پیشنهاد می شود.
دکتر با من می تواند خدمات پزشکی مربوط به دندان را در اختیار مراجعه کنندگان قرار دهد و بهترین دندان پزشک را به متقاضیان معرفی کند. به عبارت بهتر این مجموعه برقراری ارتباط بین پزشکان و مراجعه کنندگان را امکان پذیر می کند که متقاضیان بتوانند مشاوره پزشکی مورد نیاز خود را دریافت کنند.
این مجموعه دسترسی به خدمات پزشکی را برای مراجعه کنندگان ساده تر می کند و مواردی مانند مشخصات و نحوه دسترسی به هر پزشک را ارائه می دهد.
درمان‌های خانگی آبسه دندان
راهکارهای زیر برای کاهش علائم و شدت آبسه پیشنهاد می شود.
دهان شویه با آب نمک
دهان شویه با آب نمک می تواند به عنوان تکنیکی آسان و مقرون به صرفه در نظر گرفته شود تا آبسه را به صورت موقتی تسکین دهد. این شیوه از طریق فرآیند اسمز برای بهبود آبسه کمک کننده خواهد بود. به گونه ای که نمک یا کلرید سدیم با مایع باکتریایی، سلول ها و غیره تماس پیدا کرده و آنها را از بدن خارج می کند و در پاکسازی ناحیه موثر است. به این منظور، اضافه کردن نصف قاشق چایخوری نمک به یک لیوان آب گرم و شستشوی دهان با آن به مدت دو دقیقه توصیه می شود.
دهان شویه با جوش شیرین
رشد بسیاری از باکتری ها در شرایط اسیدی رخ می دهد. جوش شیرین سبب افزایش PH دهان می شود. با قلیایی شدن محیط، تکثیر باکتری ها به راحتی انجام نمی شود. بسیاری از مشکلات دهان و دندان نیز به علت عدم تعادل اسید رخ می دهد که جوش شیرین موجب متعادل شدن سطح اسیدیته دهان می شود.
جوش شیرین برای حذف پلاک ها و باکتری های دهانی موثر و کمک کننده است. بیوفیلم هایی مانند پلاک را می توان کلنی هایی از باکتری ها در نظر گرفت که با چسبیدن به سطح دندان ها و لثه ها منجر به مشکلات دهانی می شوند. دانه های جوش شیرین می تواند موجب اختلال در عملکرد این بیوفیلم ها شوند و موجب کاهش پیدا کردن باکتری های روی دندان ها و آسیب دیدگی ناشی از آنها می شوند.
به این منظور توصیه می شود که شستشوی دهان با مخلوط جوش شیرین و آب دو بار در روز (هر بار به مدت ۵ دقیقه) انجام شود. همچنین تهیه خمیر با استفاده از جوش شیرین و آب و قرار دادن آن روی لثه ها نیز توصیه می شود.
درمان فوری آبسه دندان با اسانس پونه کوهی
روغن پونه کوهی دارای خواص ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی بسیار زیادی است که باعث می شود تورم و درد ناشی از آبسه دندان کاهش پیدا کند. برای این روش، مخلوط کردن پونه کوهی با روغن نارگیل توصیه می شود تا از تحریک لثه ها جلوگیری شود. سپس مخلوط با پنبه یا موارد مشابه روی ناحیه آلوده قرار بگیرد. پس از ده دقیقه، مواد باید از دهان بیرون ریخته شود.
خمیر سیر
آلیسین، ترکیبی در سیر است که خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی فراوانی دارد و در کشته شدن باکتری های موجود در دهان کمک کننده است. در نتیجه استفاده از سیر در ناحیه عفونی می تواند درد آبسه را کاهش دهد و آن را بهبود ببخشد. در این روش با له کردن یک حبه سیر و خمیری درآوردن آن باید آن را روی ناحیه عفونی پیرامون آبسه قرار داد.
کمپرس سرد با یخ
عفونتی مانند آبسه می تواند در محل، تورم ایجاد کند. به همین علت، قرارگیری یخ در این ناحیه موجب منقبض شدن رگ های خونی می شود و درد و تورم را کاهش می دهد. هر چند این اقدام آبسه را بهبود نمی بخشد، اما می تواند علائم آن را کاهش دهد. برای این روش باید قرارگیری یک کیسه یخ به مدت پانزده دقیقه روی ناحیه آبسه (چند بار در روز) همواره مورد توجه قرار گیرد.
درمان عفونت لثه و آبسه با ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا اغلب به عنوان یک گیاه شگفت انگیز در نظر گرفته می شود که دارای آنتی اکسیدان ها و خواص ضد التهابی و ضد باکتریایی است. استفاده از آلوئه ورا در ناحیه مورد نظر می تواند موجب تسکین درد شود و در بهبود آبسه کمک کننده باشد. به این منظور پس از مالیدن آلوئه ورا روی ناحیه آسیب دیده باید منتظر تاثیر آن ماند.
آبسه دندان کودکان
کودکانی که با این مشکل مواجه شده اند، به دردی در بافت لثه خود دچار می شوند که اغلب قرمزی و تورم را به دنبال دارد. ممکن است این تورم مانند یک جوش روی لثه به نظر برسد. امکان گسترش درد ناشی از آبسه در این گروه سنی وجود دارد که حین جویدن و غذا خوردن بدتر خواهد شد. همچنین احتمال دارد دندان آسیب دیده در مقایسه با دندان های اطراف، تیره تر دیده شود.
درمان: در ابتدا پیشنهاد دندان پزشک به کودک، آنتی بیوتیک است تا موجب توقف عفونت شود. ممکن است با ایجاد یک سوراخ در داخل دندان کودک یا یک برش در آبسه نسبت به تخلیه چرک و عفونت احتمالی اقدام کند. به این ترتیب درد کودک تسکین پیدا می کند. ممکن است بسته به شدت آبسه نیازمند عصب کشی یا کشیدن دندان باشد.
عوارض و خطرات آبسه دندان
در صورت عدم درمان این عارضه، ممکن است عوارض جدی تری ایجاد شود که برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- از دست دادن دندان
- سپسیس (در صورت عدم درمان، باکتری ناشی از آبسه می تواند با سرایت به جریان خون سپسیس یا سپتی سمی (در اصطلاح گندخونی) ایجاد کند که در این صورت زندگی را تهدید خواهد کرد.
- آنژین لودیگ (هنگامی رخ می دهد که گسترش سلولیت به بافت های زیر زبان، زیر چانه و فک پایین اتفاق بیفتد).
- استئومیلیت (عفونت استخوان زیرین) آبسه مغزی یا مرگ بافت پیرامون آبسه یا قانقاریا
- عفونت سینوسی
کلام آخر
غذاها و نوشیدنی های شیرین بر رشد باکتری ها موثر هستند و می توانند زمینه ساز بروز پوسیدگی یا سایر مشکلات دندانی شوند. در صورت مسواک زدن دندان ها حداقل دو بار در روز و خودداری از مصرف قند بالا می توان احتمال ابتلا به عارضه آبسه دندان را کاهش داد.
اگر شما هم به دنبال سایت بهترین دندانپزشکان هستید یا بهترین دکتر متخصص دندان در تهران و سایر شهرها را جستجو می کنید، می توانید به وب سایت دکتر با من مراجعه کنید.
دیدگاه خود را درج کنید