آستیگماتیسم چیست ؟

آستیگماتیسم (Astigmatism) یک مشکل چشمی بسیار شایع است که به عنوان یکی از عیوب انکساری چشم شناخته می‌شود و باعث تاری دید می‌شود. اگر دوست دارید که با مشکل آستیگماتیسم بیشتر آشنا شوید، با ما همراه باشید تا به طور کامل و دقیق با این عیب انکساری چشم آشنا شویم.

تاریخچه آستیگماتیسم

اصطلاح “آستیگماتیسم” توسط ویلیام ویول (William Whewell)، متفکر و دانشمند انگلیسی، در سال ۱۸۴۶ معرفی شد. متعاقباً روش‌هایی برای ارزیابی ذهنی و عینی ایجاد شد، از جمله معرفی یک استوانه متقاطع، کراتوسکوپ، صفحه آستیگماتیک، و توسعه رتینوسکوپی و افتالموسکوپی. در دو دهه آخر قرن نوزدهم، اولین تلاش برای تغییر انکسار در بیماران آستیگمات با تغییر شکل قرنیه انجام شد.

لازم به ذکر است که او در مسیر توسعه درمان با چالش‌های مختلفی در این زمینه مواجه شد که از جمله آن‌ها می‌توان به ساخت فنی لنز، اندازه‌گیری دقیق عیب انکساری و درک خواص نوری چشم اشاره کرد. اهمیت قرن نوزدهم این بود که همکاری بین رشته‌ای بین فیزیکدانان و ستاره‌شناسان، و ریاضیدانان و پزشکان، منجر به توسعه دانش جامع در مورد آستیگماتیسم شد.

آستیگماتیسم چیست؟

آستیگماتیسم وضعیتی است که در آن چشم شما، به خصوص قرنیه یا قسمت جلویی شفاف کره چشم، کاملا گرد نیست.

در حالت ایده آل، کره چشم شبیه یک توپ کاملاً گرد است. نور وارد آن می شود و به طور یکنواخت خم می شود که به شما دید واضحی می دهد. اما اگر شکل قرنیه شما بیشتر شبیه توپ فوتبال باشد، نور در یک جهت بیشتر از جهت دیگر خم می‌شود. این بدان معناست که تنها بخشی از یک جسم در فوکوس است. چیزهای دور ممکن است تار و مَواج به نظر برسند.

آستیگماتیسم معمولاً همراه با نزدیک بینی (میوپی) یا دوربینی (هیپروپی) اتفاق می‌افتد. این سه حالت عیوب انکساری نامیده می‌شوند زیرا دربرگیرنده نحوه خم شدن (انکسار) نور چشم شما هستند.

متخصص چشم مشکل آستیگمات بودن چشم را با تجویز عینک، لنز یا جراحی به راحتی رفع می‌کند.

انواع مختلف آستیگماتیسم

دو نوع اصلی این مشکل، آستیگماتیسم قرنیه و آستیگماتیسم عدسی است. آستیگماتیسم قرنیه زمانی اتفاق می‌افتد که نقص یا اعوجاج در قرنیه وجود داشته باشد. آستیگماتیسم عدسی زمانی اتفاق می‌افتد که در عدسی چشم نقص ایجاد می‌شود.

آستیگماتیسم گاهی اوقات به صورت منظم یا نامنظم نیز توصیف می شود. آستیگماتیسم معمولی زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً خمیده نباشد. بنابراین به جای گرد بودن مانند توپ بسکتبال، ممکن است شکل یک توپ فوتبال را به خود بگیرد. این مشکل اغلب منجر به تاری دید می‌شود.

آستیگماتیسم نامنظم، که کمتر هم رایج است، زمانی رخ می‌دهد که چشم کاملاً گرد نباشد. اما بر خلاف آستیگماتیسم معمولی، که در آن چشم به طور یکنواخت بد شکل است، آستیگماتیسم نامنظم دارای انحنای ناهموار است. این نقص همچنین باعث انحراف دید و تاری می شود.

 علائم آستیگماتیسم چشم

علائم آستیگمات شدن چشم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تاری دید، انحراف دید یا مبهم بودن دید در همه فواصل (هم از نزدیک و هم از دور)؛
• خستگی چشم؛
• سردرد؛
• مشکل دید در شب؛
• پریدن پلک؛
• حساسیت و خارش چشم.

در صورت داشتن علائم آستیگماتیسم به پزشک متخصص چشم مراجعه کنید. برخی از علائم ممکن است به دلیل سایر مشکلات سلامتی یا بینایی نیز باشد.

علل آستیگماتیسم چیست؟

این بیماری در اکثر مردم به صورت مادرزادی است و هنوز متخصصان دلیل قطعی برای آن پیدا نکرده‌اند. این مشکل پس از آسیب دیدن چشم، بیماری‌های چشمی یا جراحی چشم نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

در موارد نادر نیز بیماری “قوز قرنیه” می‌تواند با نازک‌تر کردن و مخروطی‌تر کردن قسمت جلویی چشم (قرنیه) باعث آستیگماتیسم چشم‌ها شود. در این صورت، احتمالاً پزشک برای دید واضح‌تر بیمار، به او لنز (نه عینک) تجویز کند.

مطالعه در نور کم یا نگاه کردن به تلویزیون از فاصله کم عامل بروز آستیگماتیسم نیستند.

چه کسانی در معرض خطر آستیگماتیسم هستند؟

آستیگماتیسم هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد. در صورت داشتن هر یک از موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به آستیگماتیسم در شما بیشتر باشد:

• سابقه خانوادگی آستیگماتیسم یا سایر اختلالات چشمی مانند قوز قرنیه (تخریب قرنیه)؛
• زخم یا نازک شدن قرنیه؛
• نزدیک بینی بیش از حد، که باعث تاری دید در فاصله دور می‌شود؛
• دور بینی بیش از حد، که باعث ایجاد دید نزدیک تاری می‌شود؛
• سابقه انواع خاصی از جراحی چشم، مانند جراحی آب مروارید (حذف عدسی تیره با جراحی).

تشخیص آستیگماتیسم

علائم آستیگماتیسم به مرور ظاهر می‌شوند. اگر متوجه تغییراتی در بینایی خود شدید، حتماً بلافاصله به چشم پزشک مراجعه کنید. یک معاینه کامل چشم کمک می‌کند تا مشکل دیدتان به راحتی حل شود.

بهترین متخصص چشم یا اپتومتریست با استفاده از نمودار چشمی، وضوح بینایی شما را تعیین می‌کند. پزشک همچنین از ابزارهایی برای اندازه گیری بینایی شما استفاده خواهد کرد، از جمله:

فوروپتر: دستگاه بینایی‌سنجی است که بیمار از طریق یک سری عدسی نگاه می‌کند تا لنزهایی را پیدا کند که واضح‌ترین دید را به او می‌دهد.

کراتومتر: این دستگاه خمیدگی در مرکز قرنیه شما را اندازه گیری می‌کند و شیب‌دارترین و صاف‌ترین منحنی‌های چشم را پیدا می‌کند. اندازه‌گیری این موارد به پزشک شما درباره شکل قرنیه و میزان تمرکز آن اطلاعات دقیق می‌دهد.

اتورفرکتور: این دستگاه نور را به چشم شما می‌تاباند و نحوه تغییر آن را با جهش از پشت اندازه‌گیری می‌کند. اتورفرکتور به چشم پزشک این امکان را می‌دهد تا بررسی کند که بیمار به چه لنزهایی نیاز دارد.

توپوگرافی قرنیه: این فناوری دقیق‌ترین اطلاعات را در مورد شکل قرنیه شما می‌دهد. چشم پزشک به شما می‌گوید به یک نقطه خاص نگاه کنید. در همین حال، دستگاه هزاران اطلاعات دقیق و کوچک را از چشم شما جمع‌آوری می‌کند. کامپیوتر، نقشه رنگی قرنیه شما را می‌کشد. اگر این دیتا نشان دهد که برای آستیگماتیسم یا آب مروارید نیاز به جراحی وجود دارد، چشم پزشک وقت جراحی برای شما در نظر می‌گیرد. توپوگرافی همچنین می‌تواند به تشخیص قوز قرنیه نیز کمک کند.

واحدهای اندازه گیری میزان مشکل آستیگماتیسم

نسخه چشم شما دارای حروف و اعداد خواهد بود. OD به معنای oculus dexter، چشم راست شما است و OS چشم چپ شما oculus sinister است. OU به معنای oculus uterque یا هر دو چشم است.

اعداد، واحدهای اندازه گیری هستند که دیوپتر (diopter) نامیده می‌شوند.

عدد اول مربوط به چیزی به نام اصلاح کروی (spherical correction) است. اگر علامت منفی داشته باشد، شما نزدیک بین هستید. اگر علامت مثبت وجود داشته باشد، دوربین هستید. عدد بالاتر به معنای تاری دید است.

اعداد دوم اصلاح استوانه‌ای (cylindrical correction) شما هستند و به معنای این است که آستیگماتیسم شما تا این اندازه شدت دارد.

سومین محور، محل آستیگماتیسم روی قرنیه شماست.

به عنوان مثال، تجویز “OD -1.00 x -2.00 x 155” به این معنی است که چشم راست شما ۱ دیوپتر نزدیک بینی و ۲ دیوپتر آستیگماتیسم در ۱۵۵ درجه روی قرنیه شما دارد.

درمان آستیگماتیسم

عینک یا لنز می‌تواند تقریباً تمام موارد آستیگماتیسم را اصلاح کند. اما اگر فقط آستیگماتیسم خفیفی دارید و هیچ مشکل بینایی دیگری ندارید، ممکن است به عینک یا لنز اصلاً نیاز نداشته باشید.

اگر میزان آستیگماتیسم شما معمولی است، احتمالاً به لنزهای اصلاح دید مانند عینک یا لنز تماسی و یا جراحی نیاز خواهید داشت.

لنزهای عینک منحنی هستند تا با شکل قرنیه یا عدسی که باعث تاری دید می شود مقابله کنند. وقتی مستقیم به جلو نگاه می کنید به درستی کار می‌کنند. اما با توجه به میزان اصلاحی که نیاز دارید، ممکن است کف زمین یا دیوارها کج به نظر برسند. این احساس به مرور و با عادت کردن شما به استفاده از عینک از بین می‌رود.

اگر آستیگمات شدید دارید، ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد تا با عینک یا لنز خود عادت کنید. برای این که راحت‌تر عادت کنید، ابتدا صبح‌ها چند ساعت از عینک استفاده کنید و سپس مدت زمان استفاده را طولانی‌تر کنید تا عادت کنید. اگر بینایی شما بعد از ۱ هفته بهتر نشد، از پزشک خود بخواهید که نسخه شما را با عینک بررسی کند تا از درست ساخته شدن لنزهای عینک اطمینان پیدا کنید.

لنزهای تماسی نیز می‌توانند کمک کنند تا مشکل آستیگماتیسم شما حل شود، اما لنزهای آستیگمات لنزهای خاصی هستند.

زمانی که لنز تماسی دارید و پلک می‌زنید، جای لنزها به هم می‌خورد و  می‌چرخند. لنزهای نرمی که برای آستیگماتیسم استفاده می‌شوند، به نام لنزهای توریک، به گونه ای طراحی شده‌اند که با هر بار پلک زدن به همان نقطه برگردند.

اگر آستیگماتیسم شما شدید باشد، لنزهای تماسی سفت و محکم (سخت) انتخاب بهتری هستند. پزشکان می‌تواند آنها را به عنوان لنز معمول شما یا برای روشی به نام ارتوکراتولوژی استفاده کنند. در روش ارتوکراتولوژی، هنگام خواب از لنز استفاده می‌کنید و این لنزها شکل قرنیه شما را تغییر می‌دهند. برای حفظ این شکل جدید باید از لنزها استفاده کنید، اما مجبور نیستید آن‌ها را مرتب به چشم داشته باشید.

جراحی لیزر چشم (لیزیک یا PRK) هم برای اصلاح و تغییر قرنیه انجام می‌شود و باعث می‌شود تا قرنیه بتواند اشعه‌های نور را بهتر متمرکز کند. پزشک چشم شما را با قطره بی حس می کند و از یک دستگاه مکانیکی استریل (یا لیزر) برای ایجاد یک فلپ نازک روی قرنیه چشم شما استفاده می‌کند.

جراح چشم با ایجاد تغییر حین جراحی باعث می‌شود لایه‌های مرکزی قرنیه شما نمایان شود و از لیزر برای ثابت کردن قرنیه استفاده می‌کنند. سپس فلپ را به حالت اولیه برمی‌گرداند. در نهایت، پزشک داخل چشم قطره های ضد التهابی و آنتی بیوتیک می‌ریزد و بعد از کمی بهبود چشم می‌توانید به خانه برگردید. انواع جراحی چشم برای آستیگماتیسم عبارتند از:

Common surgeries for astigmatism are:

آستیگماتیسم در کودکان

بسیاری از نوزادان با آستیگماتیسم متولد می‌شوند و اغلب قبل از یک سالگی این آستیگماتیسم از بین می‌رود. اگر کودک احساس ناراحتی کند و یا پدر و مادر متوجه شوند که دید درستی ندارد، حتماً باید برای درمان، به چشم پزشک مراجعه کنند. کودکی که مشکل بینایی درمان نشده دارد، ممکن است در مدرسه با مشکل مواجه شود. گاهی کودک به دلیل مشکل چشم، درس را به خوبی یاد نمی‌گیرد و والدین تصور می‌کنند که کودکشان با اختلال یادگیری مواجه است.

از آنجایی که کودکان معمولا نمی توانند تشخیص دهند که بینایی آنها مشکل دارد، از حدود ۶ ماهگی به معاینات منظم چشم نیاز دارند.

راه‌های جلوگیری از آستیگماتیسم

هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از آستیگماتیسم وجود ندارد. اگر در معرض خطر ابتلا به قوز قرنیه هستید، بهتر است تا جایی که می توانید چشمان خود را مالش ندهید و چشم را تحریک نکنید.

بهترین چشم پزشک برای درمان و تشخیص آستیگماتیسم

اگر احساس تاری دید، سردرد دائمی، خستگی چشم و یا دید نامناسب در شب دارید، حتماً باید در اسرع وقت به بهترین متخصص چشم مراجعه کنید. شما می‌توانید لیست متخصصان خوب چشم و پزشکان جراح چشم را در وبسایت دکتر با من مشاهده کنید.