بعد از سرطان پستان، سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین نوع سرطان‌ها در زنان به شمار می‌رود. از نظر رتبه بندی سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع و همچنین چهارمین علل مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان در سطح جهان محسوب می‌شود. در ادامه به مبحث‌هایی از قبیل شناخت سرطان دهانه‌ی رحم، عوامل به وجودآورنده‌ی آن و درمان‌های مورد نیاز می‌پردازیم.
تاریخچه سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم یک بیماری جدید نیست. تاریخ نشان می‌دهد از اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰، سرطان دهانه رحم یکی از علل اصلی مرگ ومیر در زنان با بیش از ۴۰۰۰۰ مرگ در سال در ایالت متحده به شمار می‌رفت. در سال ۱۹۲۰ یک دانشمند یونانی به نام پاپانیکولائو نمونه‌هایی از سلول‌های دهانه‌ی رحم داوطلب‌های انسانی را زیر میکروسکوپ مطالعه کرد و تفاوت‌های سلولی طبیعی و بدخیم را کشف نمود پاپانیکولائو یافته‌های خود را در سال ۱۹۲۸ ارائه نمود.
سرطان دهانه رحم چیست؟
انتهای باریک و تحتانی رحم که قسمت پایینی رحم را به واژن متصل می‌کند، دهانه رحم نامیده می‌شود. زمانی که سلول‌های این قسمت دچار تغییراتی به نام دیسپلازی شوند سرطان دهانه رحم اتفاق می‌افتد. در تغییرات دیسپلازی، سلول‌های غیرطبیعی در بافت دهانه رحم تبدیل به سلول‌های سرطانی می‌شوند و شروع به رشد می‌کنند و در نواحی عمیق‌تر در دهانه‌ی رحم و نواحی اطراف آن گسترش می‌یابند که در این صورت سرطان دهانه رحم و سرطان رحم اتفاق می‌افتد.
آمار ابتلا به سرطان دهانه رحم
همانطور که گفته شد سرطان دهانه‌رحم چهارمین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان به شمار می‌رود. آمار نشان می‌دهد ۶۰۴۰۰۰ مورد ابتلای جدید و ۳۴۲۰۰۰ مرگ در سال ۲۰۲۰ به ثبت رسیده است. سالانه حدود۴۰۰۰ زن به دلیل سرطان دهانه‌رحم جان خود را از دست می‌دهند. حدود ۹۰ درصد این مرگ و میرها در سال ۲۰۲۰ در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ داده است.
زنان مبتلا به HIV در مقایسه با زنان بدون HIV، شش برابر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان دهانه‌رحم هستند. آمار نشان می‌دهد سرطان دهانه‌رحم در کشورهای توسعه یافته کاهش یافته است. این امر عمدتا به افزایش آگاهی و راهبردهای غربالگری و پیشگیری‌های به موقع و مؤثر در این کشورها نسبت داده می‌شود. علاوه بر این واکسن HPV به کاهش میزان بروز سرطان دهانه‌رحم کمک کرده است.
در بریتانیا سازمان بهداشت جهانی (NHS)، خدمات غربالگری سرطان دهانه‌رحم مبتنی بر سیتولوژی، برای همه زنان ۲۵ تا ۶۴ سال را به طور منظم اجرا نمود و بر این اساس ابتلا به سرطان دهانه‌رحم به طور چشمگیری کاهش یافت. در سال ۲۰۱۹ همه گیری COVID-19 برنامه‌های غربالگری سرطان را مختل نمود و منجر به کاهش ۶.۸ درصدی غربالگری سرطان دهانه‌رحم نسبت به سال‌های اخیر شد.
در مناطق محروم انگلستان میزان بروز سرطان دهانه‌ی رحم ۶۵ درصد بیشتر است. عواملی مانند سبک زندگی و مصرف سیگار و دخانیات و سرکوب سیستم ایمنی و رفتار جنسی نامناسب و نادرست در ۲۱ درصد این سرطان‌ها نقش دارد.
علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم چیست؟
عوامل و نشانه‌هایی نظیر لکه بینی و خونریزی‌های شدید و خفیف بین دوره‌های پریود یا بعد از آن خونریزی قاعدگی که طولانی و شدیدتر از حد معمول باشد.
- خونریزی پس از مقاربت و یا حین معاینه
- افزایش ترشحات واژن
- خونریزی بعد از یائسگی
- درد لگن یا کمری غیر قابل کنترل و مداوم
به طور کلی خونریزی غیر طبیعی واژن، ترشحات بدبو از واژن و خونریزی تماسی به عنوان علائم اصلی سرطان دهانه‌رحم شناخته می‌شوند و در بسیاری از موارد، زنان مبتلا به سرطان دهانه‌رحم هیچ علامتی را گزارش نمی‌کنند. در حال حاضر سه نوع آزمایش به طور گسترده در غربالگری سرطان دهانه‌رحم استفاده می‌شود که شامل آزمایش‌های HPV، تست پاپانیکولائو مبتنی بر سیتولوژی (تست پاپ) و همچنین بازرسی بصری است.
سرطان دهانه رحم در دوران بارداری به چه صورت است؟
درمان سرطان دهانه‌رحم در بیماران باردار از نظر مرحله‌بندی و درمان چالش‌های منحصر به فردی را دارد. صرف نظر از تصمیم بیماران، مادر و جنین باید توسط یک متخصص زنان مورد ارزیابی قرار گیرند تا خطرات احتمالی برای مادر و جنین و از دست رفتن احتمالی جنین مشخص گردد. همچنین باید اقدامات فوری و خطرات به تاخیر افتادن درمان تا زمان زایمان نیز مشخص شود.
در این مورد تعیین سن حاملگی بسیار مهم است. حداقل زمان زنده ماندن جنین تقریبا تا هفته‌ی ۲۴ بارداری گزارش شده است. اما در جنین‌هایی که زنده می‌مانند خطر مرگ در نوزادی و ناتوانی های جسمانی طولانی مدت وجود دارد. بقای نوزاد با ناتوانی‌های جسمانی با توجه به سن حاملگی بالاتر از ۲۵ سال افزایش می‌یابد.
شرح حال و معاینه ی فیزیکی در بیماران به چه صورت است؟
بیماران مبتلا به سرطان دهانه‌رحم معمولا در مراحل اولیه بدون علامت هستند. شرح حال بیمار شامل سوالاتی نظیر سن اولین مقاربت جنسی و سابقه‌ی مقاربت جنسی و خونریزی و درد حین رابطه‌ی جنسی، عفونت‌های مقاربتی قبلی، تعداد شرکای زندگی، سابقه عفونت‌های ویروس HPV، سابقه‌ی ویروس نقص ایمنی انسانی، الگوهای قاعدگی و هرگونه خونریزی غیر طبیعی، ترشحات مداوم و بدبوی واژن، ضایعات شناخته شده‌ی دهانه‌رحم، مصرف دخانیات و اینکه آیا بیمار قبلا واکسن HPV تزریق کرده است یا خیر، می‌باشد.
معاینه فیزیکی باید شامل ارزیابی کامل دستگاه تناسلی داخلی و خارجی باشد. در زنان مبتلا به سرطان دهانه‌رحم، یافته‌های معاینه ممکن است شامل ضایعات غیر طبیعی و شکنندگی و خونریزی دهانه‌رحم باشد.
راه های پیشگیری از سرطان دهانه رحم چیست؟
واکسیناسیون علیه HPV، غربالگری به موقع و منظم، درمان ضایعات پیش سرطانی و همچنین پیش آگاهی از سن کم یک روش مقرون به صرفه برای پیشگیری از سرطان دهانه‌ی رحم به شمار می‌رود. اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود و به موقع پیگیری شود، قابل درمان است. روش‌های دیگر در درمان سرطان دهانه‌رحم شیمی درمانی و پرتو درمانی می‌باشد.
کنترل جامع سرطان دهانه‌رحم شامل پیشگیری اولیه یعنی واکسیناسیون علیه HPV و پیشگیری ثانویه یعنی غربالگری و درمان ضایعات پیش سرطانی و پیشگیری نهایی تشخیص و درمان سرطان‌های مهاجم دهانه رحم و مراقبت‌های تسکینی می‌باشد.
چه کسانی شانس بالا در درمان دارند؟
پایان هر نوع بیماری کشنده ای مرگ نیست و شانس زنده ماندن وجود دارد.با انجام غربالگری های به موقع و توجه کافی به سلامتی می توانیم این شانس را بالاتر ببریم.
- ۹۰ درصد دخترانی که تا سن ۱۵ سالگی به طور کامل با واکسن HPV واکسینه شوند.
- ۷۰ درصد زنانی که تا ۳۵-۴۵ سالگی با آزمایش دقیق غربالگری شوند.
- ۹۰ درصد زنانی که با هر نوع بیماری‌های دهانه‌رحم تحت درمان قرار گیرند. (۹۰ درصد زنانی که با ضایعات پیش سرطانی مورد درمان قرار گرفته اند.)
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند؟
انواع مختلف ویروس‌های HPV و ویروس‌های نقص ایمنی انسانی، یک عفونت مقاربتی طولانی مدت، داشتن شریک‌های جنسی متعدد، بعضی قرص‌های ضد بارداری خوراکی، عوامل رفتاری مثل سیگار کشیدن و چاقی و همچنین عوامل میزبان مثل حساسیت ژنتیکی در ایجاد سرطان‌های دهانه‌رحم نقش دارند. دو نوع ۱۶ و ۱۸ ویروس پاپیلومای انسانی مسئول تقریبا ۵۰ درصد از پیش سرطان‌های دهانه‌رحم با درجه‌ی بالا هستند. این ویروس عمدتا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و بیشتر افراد مدت کوتاهی پس از شروع رابطه‌ی جنسی آلوده می‌شوند. به طور کلی تقریبا تمام سرطان‌های دهانه‌رحم توسط ویروس HPV ایجاد می‌شوند و بنابراین تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند.
این ویروس از طریق تماس پوست به پوست یا پوست به مخاط مانند فعالیت جنسی از راه واژینال، مقعدی و یا دهانی انتقال می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهد بیشترین شیوع ویروس HPV پرخطر در دوره‌ی جوانی قبل از سن ۲۵ سالگی رخ می‌دهد و مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه‌رحم در دوره‌ی میانسالی ۴۰ تا ۵۰ سالگی به اوج خود می‌رسد.
نتیجه گیری
سرطان دهانه‌رحم یک بیماری بالقوه قابل پیشگیری است و میزان مرگ و میر سرطان دهانه‌رحم می‌تواند با غربالگری مناسب و راهبردهای پیشگیرانه مانند انجام به موقع واکسیناسیون علیه ویروس HPV و درمان به موقع ضایعات پیش سرطانی و افزایش سیستم ایمنی بدن به حد موثری کاهش یابد.
شناخت ویروس HPV در تشخیص و مدیریت سرطان‌های دهانه‌رحم در اکثر کشورها بسیار مهم است.در صورت نیاز به مشاوره می توانید به مشاورین دکتر با من مراجعه کنید.
منابع
- Sung H. Ferlay j. Siegel RL. Laversanne M. Soerjomataram I. Jamal A. et al. Global cancer statistics 2020; GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021:71:209-49. doi:10.3322/caac.21660
- Stelzle D. Tanaka LF. Lee KK. et al. Estimates of ehe global burden of cervical cancer associated with HIV. Lancet Glob Helth 2020;published online Nov 16. DOI:S2214- 109X(20)30459-9
- Lei et al. (2020) HPV Vaccination and the Risk of Invasive Cervical Cancer. N EngL J Med 2020;383:1340-8. DOI: 10.1056/NEJMoa1917338
- Global strategy to accelerate the elimination of cervical cancer as a public health problem
- Cervical knowlwdge repository
- Sajid D. Isamme ALF. Muhammad R. Rabeena T. Gazi P. and Amani A-Sh 2019. Knoledge .Attitudes. And Practies towards Cervical Cancer and Screening amongst Female Healthcare Professionals : A Cross Sectianal Study. DOI: 10.1155/2019/5423130
دیدگاه خود را درج کنید