سرطان سر و گردن : علل، علائم، درمان و پیشگیری

سرطان سر و گردن یک بیماری خطرناک و نادر است که در دهان، گلو، بینی، لارنکس (حنجره)، ترشحات بینی و گوش ایجاد می‌شود.

این بیماری اغلب از سلول‌های پوستی (سلول‌های اپیتلیال) شروع می‌شود که در این نواحی قرار دارند. با تکثیر نامنظم و ناپیوسته‌ی این سلول‌ها، توده‌های سرطانی در این ناحیه شکل می‌گیرند.

این بیماری ممکن است به نواحی مجاور گسترش یابد و در مراحل پیشرفته، ممکن است به اندازه کافی بزرگ شود تا به اندام‌های دیگر بدن منتقل شود (متاستاز). عوامل مختلفی از جمله مصرف تنباکو، مصرف الکل، عفونت‌های ویروسی، و عوامل ژنتیک می‌توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. درمان سرطان سر و گردن شامل جراحی، رادیوتراپی، کیمیاگرافی، و درمان‌های دارویی متناسب با نوع و مرحله بیماری است.

تاریخچه و زمان کشف این بیماری

سرطان سر و گردن یکی از بیماری‌هایی است که از دیرباز به انسانها آسیب می‌زند. تاریخچه کشف این بیماری به دهه‌ها یا حتی قرون قبل باز می‌گردد، اما دقیقاً زمان کشف اولین مورد سرطان سر و گردن در تاریخ پزشکی نامعلوم است. تا سالهای اولیه پزشکی، اطلاعات کمی در مورد نوعی بیماری مرتبط با این ناحیه از بدن وجود داشته است.

در قرون وسطی و دوران نهضت علمی و پزشکی در اروپا، دانشمندان و پزشکان به شناخت بهتر از بیماری‌ها پرداختند. اولین توضیحات و دستاوردهای علمی درباره سرطان سر و گردن در این دوره ثبت شد. با گذراندن زمان و پیشرفت علم پزشکی، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری نیز بهبود یافته‌اند و امروزه امکانات و تکنیک‌های پیشرفته‌تری برای مبارزه با این بیماری وجود دارد.

مهم‌ترین گام در تاریخچه این بیماری، پیدایش روش‌های تشخیصی مانند بیوپسی و تصویربرداری پزشکی (مانند اسکن‌های CT و MRI) و توسعه ترکیب درمانی شامل جراحی، رادیوتراپی، و درمان‌های دارویی است. این پیشرفت‌ها درمان بسیاری از بیماران را ممکن ساخته و شانس‌های بهبود و بهبود کیفیت زندگی را برای آنها فراهم کرده است.

آمار جهانی

بر اساس آخرین تخمین های GLOBOCAN (2020)، HNSCC هفتمین سرطان شایع در سطح جهان است که حدود ۸۹۰۰۰۰ مورد جدید (تقریباً ۴.۵٪ از کل تشخیص های سرطان در سراسر جهان) و ۴۵۰۰۰۰ مرگ و میر در سال (تقریبا ۴.۶٪ از مرگ و میرهای جهانی سرطان در جهان را شامل می شود).

علائم کامل سرطان سر و گردن

این بیماری می‌تواند در نقاط مختلف این ناحیه از بدن ایجاد شود و علائم آن متناسب با محل و مرحله بیماری ممکن است متفاوت باشند. اما برخی از علائم و نشانه‌های مشترک سرطان سر و گردن شامل موارد زیر می‌شوند:

تغییرات در دهان و لثه:

• زخم‌ها، ترشحات یا خونریزی‌های نامعمول در دهان یا لثه.
• تورم یا گلودرد مزمن که بهبود نمی‌یابد.
• درد یا خونریزی از لثه یا بافت‌های دهان.

مشکلات در گلو:

• درد و سوزش در گلو.
• مشکل در قبض و بلعیدن.
• تغییرات در صدا.

تغییرات در نفس:

• تغییر در بوی نفس.
• مشکلات در نفس کشیدن.

تغییرات در پوست و گردن:

• تورم یا گانگلیون‌های لمفاوی تحت فک یا در دسته و ناحیه گردن.
• تغییرات در پوست ناحیه گردن، مثل زخم یا تغییر رنگ پوست.

مشکلات در گوش:

• درد، تورم یا سوزش در گوش.
• دفونس (کاهش شنوایی).

درد و تورم در ناحیه‌های مختلف سر و گردن:

• درد یا تورم در ناحیه‌های مختلف سر و گردن که به تدریج افزایش می‌یابد.

در هر صورت، اگر شما یا کسی از اطرافیان شما هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، باید سریعاً به پزشک متخصص سرطان شناسی مراجعه کنید. زودترین تشخیص و درمان می‌تواند شانس‌های بهبود را افزایش دهد.

روش های تشخیص

تشخیص این بیماری بر اساس علائم بالینی، ارزیابی پزشکی و استفاده از تست‌ها و روش‌های تصویری انجام می‌شود. در ادامه، روش‌های تشخیصی را مرور می‌کنیم:

آزمایش‌های خون و بیومارکرها:

• آزمایش‌های خون می‌توانند نشانگرهای بیماری باشند. برای مثال، تست‌های بیومارکرها ممکن است نشانگر وجود سرطان در بدن باشند.

بیوپسی:

• در این روش، نمونه‌ای از بافت یا سلول‌های مشکوک به سرطان از ناحیه مورد بررسی دریافت می‌شود. این نمونه سپس تحت آزمایشات مختلفی قرار می‌گیرد تا تشخیص نهایی از وجود یا عدم وجود سرطان صورت گیرد.

تست‌های تصویری:

• اسکن CT (کامپیوتریزه توموگرافی): این اسکن تصویری از بافت‌ها و ساختارهای داخلی بدن ارائه می‌دهد و می‌تواند کمک کند تا اندازه و مکان تومورها مشخص شود.
• MRI (تصویربرداری مغناطیسی): این تست تصویری از بافت‌های نرم بدن ارائه می‌دهد و می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد اندازه و گسترش تومورها فراهم کند.
• پت اسکن (تصویربرداری پوزیترون امیسیون): این تست تشخیصی به دنبال وجود تومورها در بدن می‌گردد و می‌تواند نشان دهد که آیا سرطان به ناحیه‌های دیگر از بدن منتقل شده است یا خیر.

لارنگوسکوپی و اندوسکوپی:

در این روش‌ها، یک لارنگوسکوپ (یا اندوسکوپ) به کمک یک لوله نازک و نوردهی، به داخل ناحیه داخلی حلق و گلو نفوذ می‌کند. این روش‌ها اجازه می‌دهند تا پزشک بافت‌ها و ساختارهای داخلی را مستقیماً مشاهده کند و نمونه‌برداری برای بیوپسی انجام دهد.

تشخیص و درمان سرطان سر و گردن باید توسط متخصص گوش و حلق و بینی انجام شود. او می‌تواند بر اساس علائم و نتایج تست‌ها، به شما راهنمایی درمانی مناسب ارائه دهد.

دلایل ایجاد این بیماری چیست؟

تشخیص این بیماری ممکن است به دلیل چندین عامل ایجاد شود. در اینجا برخی از دلایل و عواملی که ممکن است تشخیص را تسهیل یا سخت کنند آورده شده است:

مصرف تنباکو:

• مصرف تنباکو در هر فرمی از قبیل سیگار، پیپ، چیویینگ توباکو و نیکوتین‌های مصرفی می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

مصرف الکل:

• مصرف بیش از حد الکل نیز یکی از عوامل خطر ابتلا به سرطان سر و گردن است.

عوامل محیطی:

• تعرض به عوامل محیطی نظیر آلودگی هوا، مواد شیمیایی و مواد سمی نیز ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.

عفونت‌های ویروسی:

• عفونت با ویروس‌های هومان پاپیلوما (HPV) و ویروس اپشتاین-بار (EBV) نیز می‌توانند سبب ابتلا به برخی از انواع سرطان سر و گردن شوند.

ژنتیک و عوامل خانوادگی:

• وجود سابقه خانوادگی سرطان سر و گردن نیز می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.

سن و جنسیت:

• ریسک ابتلا به سرطان سر و گردن با سن افزایش می‌یابد و این بیماری در مردان بیشتر دیده می‌شود.

مکمل‌ها و مواد شیمیایی:

• برخی مواد شیمیایی و برخی مکمل‌های غذایی نیز با افزایش ریسک سرطان سر و گردن مرتبط هستند.

به هر حال، هرچند که این عوامل ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند، اما مهم‌ترین نکته این است که از طریق سیاست‌های بهداشتی مناسب، اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل، مراقبت از بهداشت دهان و دندان و اخذ واکسن‌های مناسب می‌توان از احتمال ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

انواع سرطان سر و گردن

سرطان سر و گردن نوعی بیماری است که می‌تواند در نقاط مختلف این ناحیه از بدن ایجاد شود. این انواع سرطان می‌توانند به شکل‌ها و مراحل مختلفی باشند. در ادامه، برخی از انواع این بیماری را بررسی می‌کنیم:

سرطان دهان:

• سرطان دهان ممکن است در لبه‌های دهان، زبان، دهانه، لثه و سایر بخش‌های داخل دهان ایجاد شود.

سرطان گلو:

• سرطان گلو در بخش‌های مختلف حنجره یا لارنکس ایجاد می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند در حنجره بالایی (سرطان حنجره بالایی) یا در حنجره پایینی (سرطان حنجره پایینی) ایجاد شود.

سرطان بینی و پارانازال:

• سرطان در ناحیه بینی، پارانازال و ناحیه‌های اطراف آن ایجاد می‌شود. این نوع سرطان ممکن است در سینوس‌ها، کونکه، و ناحیه‌های اطراف بینی رخ دهد.

سرطان گوش:

• سرطان گوش می‌تواند در بخش‌های مختلف گوش ایجاد شود، شامل بیرون‌گوش، گوش میانی و گوش داخلی.

سرطان ترشحات بینی و سینوس:

• این نوع سرطان در ترشحات بینی و سینوسها ایجاد می‌شود و ممکن است در ناحیه‌های مختلف نازل، اندامهای پنجه‌ای و دیگر بخش‌های ترشحات بینی رخ دهد.

هر یک از این انواع سرطان ممکن است نیاز به روش‌های درمانی مختلف داشته باشد و بسته به مرحله بیماری و مکان انتشار، درمان‌های مختلفی از جمله جراحی، رادیوتراپی، کیمیاگرافی و درمان‌های دارویی مورد نیاز باشد. تشخیص و درمان سرطان سر و گردن باید تحت نظر پزشک متخصص و تیم درمانی مجرب انجام شود.

روش های درمان کامل سرطان سر و گردن

درمان این بیماری بستگی به نوع سرطان، مرحله بیماری، مکان انتشار تومور و وضعیت سلامتی بیمار دارد. در ادامه، روش‌های درمان را بررسی می‌کنیم:

جراحی:

• برداشت تومور (تومورکتومی): در مراحل اولیه سرطان، تومور و بافت‌های اطراف آن برداشته می‌شود.
• جراحی لارنگکتومی: در مواردی که سرطان حنجره پایینی و حنجره بالایی را درگیر کرده باشد، جراحی لارنگکتومی (برداشت حنجره) انجام می‌شود.

روش‌های جراحی

• جراحی استئومیلیتیس
• جراحی لارنگوفارنژیال

رادیوتراپی:

• استفاده از پرتوهای با انرژی بالا برای نابودی سلول‌های سرطانی. رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا به همراه جراحی (پس از جراحی به منظور تمیز کردن باقیمانده سلول‌های سرطانی) انجام شود.

کیمیاگرافی (درمان با داروها):

• استفاده از داروهای شیمی درمانی به منظور نابودی یا کاهش حجم تومور و کنترل گسترش سرطان.

ترکیبی از رادیوتراپی و کیمیاگرافی:

• در برخی موارد، از ترکیب رادیوتراپی و کیمیاگرافی به عنوان درمان اصلی یا درمان پس از جراحی استفاده می‌شود.

درمان‌های هدفمند (مثل درمان‌های ضد-اچ‌پی‌وی):

• برخی از درمان‌ها به طور خاص برای نوع‌های خاص سرطان سر و گردن طراحی شده‌اند.

متراکم کردن تومور (تراپی متراکم کننده):

• استفاده از تراپی متراکم کننده برای کاهش اندازه تومور و افزایش احتمال موفقیت در جراحی یا رادیوتراپی بعدی.

پیگیری و درمان :

• پس از درمان اصلی، برنامه‌های پیگیری و درمان توسط پزشک تدوین می‌شود تا اطمینان حاصل شود که سرطان بهبود یافته و بازنگری ندارد.

همچنین، درمان سرطان سر و گردن ممکن است شامل درمان نظارتی بر عوارض جانبی (مثل مشکلات خوردن و صحبت کردن) و درمان نظریه‌ای (به عنوان مثال، مشاوره روانی) نیز باشد. همه‌ی این روش‌ها و تصمیمات درمانی به دقت توسط تیم درمانی تعیین می‌شود تا بهترین نتیجه ممکن برای بیمار حاصل شود.

داروهای درمان سرطان سر و گردن

1. سیسپلاتین (Cisplatin):

سیسپلاتین یک داروی کیمیاگرافی است که برای درمان مختلف انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان سر و گردن، استفاده می‌شود. این دارو به عنوان یک داروی شیمی درمانی باعث توقف رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.

2. کتورال (Cetuximab):

کتورال یک درمان هدفمند (داروی ضد-اچ‌پی‌وی) است که برای درمان برخی از انواع سرطان سر و گردن، از جمله سرطان حنجره، استفاده می‌شود. این دارو به سلول‌های سرطانی می‌پیوندد و رشد آنها را مهار می‌کند.

3. پمبرولیزوماب (Pembrolizumab):

پمبرولیزوماب یک داروی ضد-اچ‌پی‌وی است که برای درمان برخی از نوع‌های سرطان سر و گردن، از جمله سرطان حنجره، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا به سلول‌های سرطانی حمله کند.

4. فلوئورواوراسیل (Fluorouracil):

این یک داروی کیمیاگرافی است که به عنوان یک مهارکننده تکثیر سلولی عمل کرده و برای درمان برخی از انواع سرطان سر و گردن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهم است که هر درمان و دارویی بر اساس وضعیت بیماری و توصیه پزشک تعیین شود. همچنین، داروها و درمان‌ها ممکن است در طول زمان تغییر کنند، بنابراین باید از یک پزشک یا متخصص درمان سرطان دریافت کنید.

 

راهکارهای پیشگیری از سرطان سر و گردن

<p>پیشگیری از این بیماری می‌تواند از طریق ایجاد عادات سالم زندگی و جلوگیری از عوامل خطر انجام شود. در ادامه، چند راهکار پیشگیری را مرور می‌کنیم:

• ترک یا محدود کردن مصرف تنباکو:

سیگار، نیکوتین و دیگر محصولات تنباکو از مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به سرطان سر و گردن هستند.

• محدود کردن مصرف الکل:

مصرف زیاد الکل نیز با افزایش ریسک ابتلا به سرطان سر و گردن مرتبط است. مصرف معقول الکل را رعایت کنید.

• واکسیناسیون HPV:

واکسیناسیون در برابر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌تواند از برخی از نوع‌های سرطان سر و گردن جلوگیری کند. مطمئن شوید که خود و کودکان خود را درست و به موقع واکسینه کنید.

• مصرف مواد غذایی سالم:

زمانی که خوردن خوراکی‌ها به طور صحیح انجام می‌شود، می‌تواند جلوگیری از سرطان دهان، لثه و حنجره کند. از میوه‌ها و سبزیجات به میزان کافی و کاهش مصرف غذاهای پرچرب و فرآورده‌های غذایی با اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی خود استفاده کنید.

• نظافت دهان و دندان:

نگهداری بهداشت دهان و دندان، شامل مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، و مراجعه به دندانپزشک برای معاینات دوره‌ای، می‌تواند از بروز سرطان دهان جلوگیری کند.

• جلوگیری از تعرض به عوامل محیطی:

اجتناب از تعرض به عوامل محیطی آلوده‌کننده نظیر دودهای صنعتی، آلودگی هوا و مواد شیمیایی می‌تواند از جلوگیری از سرطان سر و گردن کمک کند.

• پیگیری و مراقبت پزشکی:

مراجعه به پزشک برای بررسی‌ها و معاینات دوره‌ای می‌تواند به تشخیص زودرس و درمان به موقع کمک کند.

همیشه مهم است که بهداشت عمومی خود را نگه دارید، سبک زندگی سالم را رعایت کنید و در مورد هر گونه نگرانی یا علائمی که دارید با پزشک خود مشورت کنید.

نتیجه

با توجه به اطلاعات موجود، می‌توان گفت که پیشگیری از سرطان سر و گردن از اهمیت بسیاری برخوردار است. ایجاد عادات سالم در زندگی روزمره، از جمله ترک سیگار و مصرف معقول الکل، واکسیناسیون منظم در برابر HPV، حفاظت از نظافت دهان و دندان، مصرف مواد غذایی سالم و پیگیری مراقبت‌های پزشکی منظم، می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان کمک کنند. همچنین، پیشگیری از تعرض به عوامل آلودگی و محیطی نیز در این راستا اهمیت دارد. پیشگیری از این بیماری از طریق اطلاعات به‌روز و همکاری با پزشک معتبر امکان‌پذیر است.

با افتخار از شما دعوت می‌کنم تا به سایت دکتر با من مراجعه کنید، یک منبع معتبر و مورد اعتماد که به روزترین مقالات علمی در زمینه بیماری سرطان سر و گردن ارائه می‌دهد. این سایت دارای بیش از ۷۰۰۰ متخصص مجرب است که در زمینه بیماری سرطان سر و گردن دارای تجربه و دانش فراوانی هستند. با داشتن یک تیم پزشکی متخصص و منابع به‌روز، دکتر بامن به عنوان یک مرجع قابل اعتماد برای درمان، پیشگیری و آگاهی از این بیماری عمل می‌کند. مراجعه به این سایت می‌تواند به شما کمک کند تا اطلاعات دقیقدتری در مورد سرطان سر و گردن کسب کنید و درمان مناسبی را تجربه کنید.

[دکتر بامن – سایت رسمی](https://www.doctorbaman.com/)

سوالات متداول

• سرطان سر و گردن چیست؟

سرطان سر و گردن یک نوع سرطان است که در هر قسمتی از سر و گردن می‌تواند رخ دهد، از جمله دهان، گلو، حنجره، بینی، گوش، و غدد بزاقی.

• علائم شایع سرطان سر و گردن چه هستند؟

علائم ممکن شامل گلودرد مزمن، تغییر در صدا، سختی در بلعیدن، یا توده‌های قابل لمس در گردن می‌باشند. اگر این علائم وجود داشته باشند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

• چه عوامل خطری برای ابتلا به سرطان سر و گردن وجود دارد؟

عوامل خطر شامل مصرف تنباکو و الکل، عدم بهداشت دهان و دندان، عفونت‌های ویروسی مانند HPV (هومان پاپیلوما ویروس)، و تاریخچه خانوادگی سرطان می‌باشند.

• آیا سرطان سر و گردن قابل درمان است؟

بله، اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان موثر است. درمان‌ها ممکن است شامل جراحی، درمان‌های پرتویی، و یا شیمی درمانی باشند. اما در مراحل پیشرفته، درمان‌های پالیاتیو و مدیریت علائم مورد نیاز است.

• چگونه می‌توان از سرطان سر و گردن پیشگیری کرد؟

پیشگیری شامل اجتناب از مصرف تنباکو و محدودیت مصرف الکل، حفظ بهداشت دهان و دندان، و ارتقاء بهداشت جنسی (برای جلوگیری از انتقال HPV) می‌باشد. همچنین، شرکت در برنامه‌های اسکرینینگ و چکاپ های پزشکی نیز می‌تواند به تشخیص زودرس و درمان سرطان کمک کند.

منابع

Head and Neck Cancer

The molecular biology of head and neck cancer

Head and Neck Cancer: Changing Epidemiology, Diagnosis, and Treatment

Recent Advances in Head and Neck Cancer