هر آنچه که باید درباره جراحی قلب باز بدانید!

مطمئنا تاکنون بارها اصطلاح جراحی قلب باز به گوشتان خورده است؛ شاید کمی از نظرتان ترسناک باشد! این عمل یکی از قدیمی ترین روش های جراحی برای کنترل و درمان بیمارهای قلب است. ما در این مقاله از دکتر با من قصد داریم درباره این نوع جراحی قلب صحبت کنیم، با ما همراه باشید.

جراحی قلب باز چیست؟

عمل قلب باز به روش بازکردن قفسه سینه به منظور دسترسی به قلب توسط جراحان قلب گفته می شود. پس این تصور غلط که در این نوع جراحی قلب شکافته و باز می شود کاملا اشتباه است.

این نوع جراحی یکی از جراحی های سنگین قلب است و نیاز به اقدامات خاصی برای قبل و بعد از عمل است.

در واقع این نوع عمل جراحی در صورت ایجاد عارضه در عضله قلب، شریان ها و دریچه های قلب ممکن است تجویز شود.

انواع عمل قلب باز

انواع روش های جراحی قلب باز عبارتند از:

روی پمپ

در این روش دستگاه بای پس قلب – ریه به قلب متصل می شود و به طور موقت این دو عضو را در اختیار می گیرد. در حالی که این دستگاه خون را از قلب دور می کند اما خون را در سایر اندام های بدن به گردش می آورد. سپس پزشک قلبی که جریان خون ندارد و نمی تپد را عمل می کند. پس از اتمام جراحی، دستگاه قطع شده و قلب مجددا شروع به کار می کند.

خارج از پمپ

جراحی بای پس خارج از پمپ یا جراحی قلب تپنده به این صورت است که قلب به تپش خود ادامه می دهد. از این روش جراحی برای جراحی بای پس عروق کرونر استفاده می شود.

عمل قلب باز در چه صورت تجویز می شود؟

همانطور که گفتیم این جراحی یک عمل بسیار سخت و پیچیده است و در تنها در صورتی که بیماری خیلی حاد باشد تجویز می شود. از جمله رایج ترین مواردی که براساس آنها این عمل قلب انجام می شود عبارتند از:

• پیوند یا تعویض دریچه های قلب؛
• اصلاح بخش های آسیب دیده قلب؛
• ایمپلنت های پزشکی که به منظور بهبود ضربان قلب استفاده می شوند.
• جراحی بای پس؛
• پیوند قلب؛
• درمان گرفتگی عروق در مسیر قلب؛
• درمان نقص های مادرزادی قلب؛
• آنژیوپلاستی؛

مزایای عمل جراحی قلب باز

از جمله مزایای این عمل جراحی عبارتند از:

• احتمال تکرار انجام آنژیوگرافی و باز کردن مجدد شریان های بسته شده پس از این عمل جراحی بسیار کمتر می شود.
• در این نوع عمل جراحی سه یا چهار رگ پیوند داده می شود. بنابراین چنانچه در سال های آتی اگر دو تا از رگ ها هم بسته شود خطری بیمار را تهدید نمی کند.
• بهترین روش برای باز کردن عروق قلبی مسدود شده است.

مراحل عمل قلب باز

1. بیهوشی کامل بیمار توسط متخصص بیهوشی انجام می شود.
2. جراح قلب با استفاده از تجهیزات مخصوص برشی به اندازه ۸ تا ۱۰ اینچ روی قفسه سینه بیمار ایجاد می کند.
3. جراح تمام بخش هایی از قفسه سینه که نیاز باشد تا به قلب دسترسی پیدا کند را برش می دهد.
4. زمانی که قلب به طور کامل در دسترس و دید جراح قرار گرفت، بیمار به یک دستگاه به نام بای پس متصل می شود این دستگاه باعث می شود که خون از قلب دور شود و جراحی راحت تر انجام شود، البته در روش های جدید این دستگاه استفاده نمی شود.
5. جراح از یک رگ سالم برای ایجاد کردن مسیر جدید در اطراف عروق مسدود شده استفاده می کند.
6. جراح استخوان سینه را با سیم بسته و سیم را داخل بدن می گذارد.
7. برش اصلی دوخته می شود.

عوارض عمل قلب باز

این عمل جراحی نیز مانند سایر جراحی های دیگر دارای عوارض مختص به خود است که در صورتی که توسط بهترین جراح قلب و عروق انجام شود میزان عوارض و خطرات آن به حداقل می رسد. از جمله رایج ترین عوارض عمل قلب باز عبارتند از:

• امکان خونریزی پس از جراحی وجود دارد.
• به هم خوردن ریتم ضربان قلب؛
• آسیب ایسکمیک قلب؛
• خطرناک ترین عارضه این عمل ایست قلبی یا احتمال مرگ در عمل قلب باز است.
• لخته شدن خون؛
• سکته مغزی؛
• از دست دادن خون؛

معایب جراحی قلب باز

از جمله معایب این عمل جراحی عبارتند از:

• این عمل نیاز به بیهوشی کامل بیمار دارد.
• در این جراحی از پمپ قلب به مدت ۲ الی ۳ ساعت استفاده می شود.
• دوره نقاهت جراحی قلب باز طولانی است. به طور متوسط حدود یک هفته طول می کشد تا استخوان های قفسه سینه جوش بخورند.
• احتمال بروز عفونت به خصوص در بیماران دیابتی وجود دارد.
• در موارد بسیار نادر برخی از افراد به دلیل استفاده از دستگاه استنت دچار حمله قلبی می شوند.

اقدامات قبل از جراحی قلب باز

توجه به اقدامات قبل از هر نوع جراحی بسیار مهم است که البته اهمیت این موضوع در عمل قلب باز بسیار بسیار بیشتر است؛ زیرا این عمل در زمره جراحی های سنگین قرار دارد. از جمله اقداماتی که باید قبل از این عمل جراحی انجام دهید عبارتند از:

• نیاز است که چندین جلسه قبل از جراحی با پزشک خود ملاقات داشته باشید.
• انجام تست ها و آزمایشات مختلف توسط بیمار مانند تست تنفس، اکو قلب، نوار قلب و …
• شب قبل از عمل باید بیمار استحمام کند و موهای زائد بدن خود را اصلاح کند.

پس از عمل قلب باز چه اتفاقی می افتد؟

پس از به هوش اومدن، بیمار دو یا سه لوله متصل به قفسه سینه خود را خواهد دید. این لوله ها به منظور تخلیه مایع از نواحی اطراف قلب تعبیه شده اند.

ممکن است خطوط داخل وریدی در بازو برای تامین مایعات و کاتتر در مثانه برای خروج ادرار نیز متصل باشد.

همچنین بیمار به دستگاه هایی متصل است که نظارت قلب بیمار را بر عهده دارند.

پس از عمل جراحی قلب باز ممکن است این موارد را بیمار تجربه کند:

• یبوست؛
• افسردگی؛
• بی‌خوابی یا اختلالات خواب؛
• بی اشتهایی؛
• مشکلات حافظه؛
• درد قفسه سینه؛
• درد، کبودی و ورم جزئی در محل برش؛

معمولا بیمار در اولین شب در بخش مراقبت های ویژه (ICU) نگهداری می شود، سپس به مدت ۳ تا ۷ روز در بخش می ماند.

در این صورت با پزشک خود تماس بگیرید

چنانچه این موارد را تجربه کردید حتما پزشک خود را در جریان بگذارید:

• درد قفسه سینه غیر عادی؛
• تب؛
• حالت تهوع و استفراغ؛
• تنگی نفس؛
• علائم عفونت در محل برش مثل ترشح و قرمزی؛
• گفتار نامفهوم یا سایر نشانه های سکته مغزی؛

مراقبت‌ های بعد از عمل قلب باز

از جمله اقدامات بعد از عمل جراحی قلب باز عبارتند از:

مراقبت از محل برش

• محل برش را گرم و خشک نگهدارید.
• دست های خود را قبل و بعد از لمس محل برش بشویید.
• چنانچه بهبود محل برش شما به خوبی پیش می رود و زهکشی وجود ندارد، می توانید دوش بگیرید.
• دوش گرفتن با آب گرم نباید بیش از ده دقیقه به طول بکشد.
• اطمینان حاصل کنید که محل برش به طور مستقیم با آب برخورد ندارد.

همچنین نیاز است که به طور مرتب محل برش را از نظر بروز علائم عفونت برسی کنید که عبارتند از:

• افزایش زهکشی؛ ترشح یا باز شدن از محل برش
• قرمزی و تورم اطراف برش
• گرما در امتداد خط برش
• تب
• مدیریت درد

خواب کافی

ممکن است پس از عمل قلب باز دچار بی خوابی یا اختلالات خواب شوید. اما بیمار باید تا حد امکان استراحت کند. برای داشتن خواب بهتر موارد زیر را انجام دهید:

• داروهای مسکن را نیم ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
• به منظور کاهش فشار عضلانی و درد بالش هایی را زیر سر قرار دهید.
• از مصرف قهوه به خصوص در عصرها پرهیز کنید.

توانبخشی

اصولا بیمارانی که تحت عمل قلب باز قرار گرفته اند با شرکت در برنامه های توانبخشی می توانند به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنند. این کار اصولا به صورت سرپایی و با چندین بار ویزیت در طول هفته انجام می شود. برنامه توانبخشی بعد از عمل جراحی قلب باز شامل ورزش، کاهش عوامل خطرزا و مقابله با استرس، افسردگی و اضطراب است.

رژیم غذایی بعد از جراحی قلب باز

داشتن یک رژیم غذایی سالم بعد از عمل قلب می تواند کمک شایانی به بهبودی سریعتر بیمار کند. یک رژیم غذایی سالم برای قلب شما شامل:

• غذاهای تازه و کامل؛
• میوه‌ ها؛
• سبزیجات؛
• غلات کامل؛
• نان ها؛
• گوشت های بدون چربی مانند ماهی؛
• لبنیات کم چرب؛
• به طور کلی رژیم غذایی بیماران قلبی باید غذاهای کم چرب، کم کلسترول با فیبر بالا باید باشد.
• مصرف نمک، شکر و چربی ممنوع!

چه پزشکانی جراحی عمل باز انجام می دهند؟

برای انجام این جراحی نیاز است که یک تیم پزشکی که در کنار هم باشند که این تیم شامل موارد زیر است:

• جراح اصلی قلب؛
• متخصص بیهوشی؛
• تیم پمپ؛
• پرستاران و تکنسین های اتاق عمل؛

هزینه عمل قلب باز چقدر است؟

این عمل جراحی یکی از جراحی های گران قیمت است که در کشور ما هزینه عمل قلب باز در سال ۱۴۰۱ حدود ۵۰ تا ۸۰ میلیون تومان اعلام شده است. که این هزینه ها در صورت داشتن بیمه و انجام عمل در بیمارستان های دولتی می تواند کمتر باشد.