سرطان پوست

سرطان پوست از آسیب ترمیم نشده DNA در خارجی‌ترین لایه پوست به‌ وجود می‌آید که باعث رشد غیرطبیعی و خارج از کنترل سلول‌های پوستی در لایه اپیدرم می‌شود. از مهمترین عوامل ابتلا به این بیماری، قرار گرفتن مقابل نور آفتاب است. همه‌ ما در مسیرهایی که برای کار یا گردش طی می‌کنیم، در معرض مستقیم نور آفتاب هستیم. پس چگونه از بروز این بیماری جلوگیری کنیم؟ ما به تشریح کامل پیشگیری و درمان ‌سرطان‌های پوست در این مقاله پرداخته‌ایم.

تاریخچه

اولین بار 2500 سال قبل از میلاد در پاپیروس‌های مصری به سرطان پوست اشاره شد. بقراط تومورهای پوستی را کشف کرد و آنها را کارسینوس نامید. کارسینوس به معنی خرچنگ است که به منظور شباهت برجستگی تومورهای پوستی به انگشتان خرچنگ نامگذاری شده است.

در قرن نوزدهم با معرفی میکروسکوپ‌های مدرن، Laennec اولین مشاهدات خود را از تومورهای پوستی ثبت کرد و ملانوم را در سال 1804 توصیف کرد. Jacob کارسینوم سلول بازال را در سال 1827 معرفی کرد و Bowen در سال 1912 موفق به کشف سرطان سلول‌های سنگ‌فرشی شد.

آزمایشات صورت گرفته در قرون 19 و 20 نشان داد، اشعه ماوراء بنفش عامل اصلی سرطان‌های پوست است. در سال 1928 اولین ضد آفتاب تولید شد. در دهه 1970 خانواده‌های مهم ژنی مرتبط با سرطان اپیدرم مانند انکوژن‌ها و ژن‌های سرکوبگر تومور کشف شدند.

Mohs در سال 1930 در جراحی تومورهای سرطانی پوست انقلابی ایجاد کرد. این روش هنوز هم برای جراحی سرطان‌های پوستی ضروری است. از قرن شانزدهم سرطان‌هایی که به صورت تومورهای پوستی بودند، با روش جراحی درمان می‌شدند. امروزه ما درک بیشتری از سرطان‌های پوست داریم و با روش‌های پیشرفته درمان و پیشگیری آشنا هستیم.

سرطان پوست چیست؟

به طور معمول سلول‌های پوستی که پیر می‌شوند، می‌میرند. سلول‌های جدیدی برای جایگزینی سلول‌های مرده تشکیل می‌شوند. در برخی از شرایط مانند تابش اشعه فرابنفش، این فرآیند به صورت معمول انجام نمی‌شود و سلول‌های جدید سریع‌تر رشد می‌کنند. این رشد سریع سلول‌ها باعث به وجود آمدن تومورهای خوش‌خیم و بدخیم سرطانی می‌شوند. به رشد غیرطبیعی تومورهای بدخیم در پوست، سرطان پوست می‌گویند. اپیدرم خارجی ترین لایه پوست است که تومورهای سرطانی در آنجا رشد می‌کنند. دو نوع اصلی سرطان اپیدرم را ملانوما و غیر ملانوما می‌گویند. کارسینوم سلول بازال و کارسینوم سلول سنگفرشی از شایع‌ترین علت‌های سرطان غیر ملانوما هستند.

آخرین آمار جهانی سرطان‌های اپیدرم

انواع مختلفی از سرطان اپیدرم وجود دارد که کار را برای تهیه آمار سخت می‌کند. با این حال طبق آمار بدست آمده سرطان پوست ملانوم هفدهمین سرطان شایع در سرتاسر جهان است. به تفکیک برای مردان سیزدهمین سرطان و برای زنان پانزدهمین سرطان شایع است. در سال 2020 بیش از 150000 مورد جدید سرطان ملانوما ثبت شد. استرالیا بالاترین نرخ سرطان ملانوما در سال 2020 را به خود اختصاص داده است.

سرطان پوست غیر ملانوما بسیار رایج است و اغلب کمتر تشخیص داده می‌شود. به علت اینکه عموما با مراقبت های اولیه درمان می‌شود، در آمار جهانی کمتر گزارش شده است. بالاترین نرخ سرطان‌های غیر ملانوما را در سال 2020 به‌تربیت استرالیا و نیوزلند دارا بودند.

نرخ مرگ و میر کشورها

یکی از سرطان‌هایی که در آمار جهانی منجر به مرگ و میر انسان‌های زیادی شده است، سرطان‌های بدخیم پوستی است. نرخ‌های مرگ و میر در سال 2020 نشان دادند که نیوزلند بالاترین میزان فوتی ناشی از سرطان ملانوما را داشته است و پس از آن کشور نروژ قرار دارد. برای سرطان غیر ملانوما آمار متفاوتی را منتشر کردند چرا که گینه نو بالاترین میزان فوتی و بعد از آن نامیبیا قرار دارد.

نرخ بقای بیماران

انواع شایع سرطان غیر ملانوما در صورت تشخیص و درمان زود هنگام، نرخ بقای بالای 90 درصد دارند. نرخ بقای پنج ساله سرطان ملانوم قبل از گسترش به غدد لنفاوی مجاور 99 درصد است ولی در مراحل پیشرفته به 68 درصد کاهش می‌یابد. بر اساس تحقیقات انجام شده نرخ بقای بیماران سیاه پوست از بیماران سفید پوست در تمام مراحل پایین‌تر بوده است.

انواع سرطان پوست

سرطان‌های پوستی انواع مختلفی دارند که براساس نوع سلول‌های تشکیل دهنده تومورها و لایه‌هایی که در آن رشد می‌کنند؛ طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی در نوع تشخیص و درمان سرطان تاثیر بسزایی دارد. سه نوع اصلی سرطان پوست به شکل زیر است:

• کارسینوم سلول بازال: در بیرونی‌ترین لایه پوست شما در سلول‌های پایه اپیدرم تشکیل می‌شود.
• کارسینوم سلول سنگ‌فرشی: رشد غیر طبیعی سلول‌های سنگ‌فرشی علت اصلی این نوع سرطان است.
• ملانوما: در سلول‌های ملانوسیت تشکیل میشود. ملانوسیت‌ها وظیفه تولید ملانین را دارند. ملانین رنگدانه پوست شماست که از پوست در برابر اشعه نور خورشید محافظت می‌کند.

از انواع دیگر سرطان‌های پوست می‌توان به سارکوم کاپوزی، کارسینوم سلول مرکل، کارسینوم غدد سباسه و دماتوفیبر نام برد. به صورت کلی سرطان‌های پوستی را به دو دسته ملانوما و غیر ملانوما تقسیم‌بندی می‌کنند. به این علت که ملانوما مهم‌ترین نوع سرطان پوست است و ممکن است به سایر اندام‌های شما سرایت کند.

علائم و نشانه‌های سرطان‌های غیر ملانوما

یکی از ساده‌ترین علائم سرطان پوست که با چشم غیر مسلح کاملا قابل مشاهده است، تغییرات روی پوست است. معمولا رشد خال‌های جدید یا تغییر در ساختار بازسازی پوست می‌توانند از علائم هشدار دهنده باشند. علائم سرطان غیر ملانوما عبارتند از:

• رشد خال جدید با اندازه و شکل متفاوت که در بعضی اوقات با خونریزی همراه است.
• برآمدگی مروارید شکلی که روی گوش، گردن یا صورت شما باشد.
• برآمدگی یا لکه‌ای که به رنگ صورتی یا قرمز باشد.
• تکثیر نواحی روی پوست که شبیه به جای زخم است.
• زخم‌هایی که پوسته پوسته می‌شوند و اغلب خونریزی می‌کنند.
• ترمیم نشدن زخم‌های روی پوست یا عود کردن دوباره آن‌ها پس از ترمیم
• زخم‌هایی که سفت و خشن هستند، خونریزی می‌کنند و اغلب با خارش بسیار همراهند.

چه کسانی مستعد ابتلا به سرطان پوست هستند؟

اگر سبک زندگی سالمی نداشته باشیم همه‌ی ما مستعد ابتلا به هر بیماری هستیم. سرطان پوست هم از این قاعده مستثنا نیست. اما برخی از گروه‌ها ممکن است بیشتر از دیگران در معرض ابتلا باشند. بر طبق تحقیقات انجام شده زنانی که کمتر از 50 سال سن دارند احتمال ابتلا بیشتری دارند، اما در مردان کاملا برعکس است. مردان بالای 50 سال مستعد ابتلا به سرطان‌های پوستی شناخته شدند. اگر در شرایط زیر قرار دارید احتمال ابتلا برای شما بالاتر است:

• زمان زیادی را صرف کار کردن در زیر نور آفتاب می‌کنید.
• پوست شما به‌راحتی در مقابل نور خورشید تغییر رنگ داده و به اصطلاح پوست آفتاب سوخته می شود.
• در مناطق مرتفع با آب و هوای آفتابی زندگی می‌کنید.
• برنزه می‌کنید یا از دستگاه‌های برنزه کننده استفاده می‌کنید.
• دارای کک و مک هستید.
• خال‌های زیادی روی پوست خود دارید.
• سابقه خانوادگی سرطان پوست دارید.
• پیوند عضو داشته‌اید.
• داروهایی مصرف می‌کنید که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شما می‌شود.
• پوست شما در معرض نور درمانی UV قرار گرفته است.
• پوستی با رنگ روشن و حساس دارید.

چگونگی تشخیص سرطان پوست

در ابتدا دکتر پوست از تغییرات ظاهری پوست شما مانند رشد خال، کک و مک یا سایر لک‌های پوستی سوال می‌پرسد. سپس تمام قسمت‌های پوست شما از جمله پوست سر، گوش‌ها، کف دست‌ها، بین انگشتان پا، کف پاها، بین باسن و اطراف اندام تناسلی را معاینه و بررسی می‌کند. اگر متخصص پوست مشکوک به سرطان شود قسمتی از ناحیه مدنظر را بیوپسی می‌کند. در بیوپسی نمونه‌ای از بافت پوست شما برداشته می‌شود. نمونه برداشته شده توسط آسیب شناس یا متخصص پاتولوژی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. در این بررسی ابتلا به بیماری، مرحله آن و برنامه درمانی مشخص می‌شود.

مراحل سرطان پوست

مراحل سرطان به شما میزان پیشرفت بیماری را نشان می‌دهند. سرطان پوست از مرحله صفر تا مرحله چهارم شناسایی شده است. به طور کلی هر چه مراحل سرطان بالاتر باشد نحوه تشخیص و برنامه درمانی دشوارتری را دارد. مراحل سرطان پوست ملانوما و غیر ملانوما با یکدیگر متفاوت است.

مرحله‌بندی ملانوما

• مرحله صفر: ملانوما در لایه بالایی پوست قرار دارد.
• مرحله اول: ملانوما گسترشی ندارد و با جراحی قابل درمان است. در این مرحله ملانوما کم خطر است.
• مرحله دوم: احتمال عود دوباره ملانوما وجود دارد ولی گسترشی صورت نگرفته است.
• مرحله سوم: ملانوما در حال گسترش به پوست مجاور یا غدد لنفاوی مجاور است.
• مرحله چهارم: ملانوما در پیشرفته‌ترین حالت ممكن است و تا اندام‌های داخلی دوردست بدن گسترش یافت است.

مرحله‌بندی غیر ملانوما

• مرحله صفر: سرطان در لایه‌های بالایی پوست است.
• مرحله اول: سرطان علاوه بر لایه‌های بالایی به لایه‌های میانی پوست رسیده است.
• مرحله دوم: سرطان به سمت لایه‌های عمیق‌تر پوست در حال پیشرفت است.
• مرحله سوم: سرطان بعد از درگیر کردن تمام بافت‌های پوستی به غدد لنفاوی رسیده است.
• مرحله چهارم: سرطان به سایر قسمت‌های بدن از جمله کبد، ریه یا مغز گسترش یافته است.

درمان سرطان‌های غیر ملانوما

درمان سرطان پوست ارتباط مستقیمی با مرحله سرطان دارد. درمان‌های سرطان‌ پوست در مراحل ابتدایی بسیار متنوع هستند. حتی بیوپسی هم می‌تواند در مراحل اولیه یکی از روش‌های درمان باشد. سایر درمان های این بیماری به شرح زیر است:

کرایوتراپی

یکی از رایج‌ترین درمان‌های سرطان پوست با نیتروژن است. متخصص پوست فرد بیمار را با نیتروژن مایع منجمد می‌کند. این کار به منظور منجمد کردن تومور‌های سرطانی انجام می‌شود. سلول‌های مرده پس از درمان از بین می‌روند و سلول‌های جدید بازیابی می‌شوند.

جراحی Mohs

متخصص جراح پوست فقط بافت‌های سرطانی پوست شما را برمی‌دارد و بافت‌های سالم را نگه می‌دارد. پزشکان از این نوع جراحی برای درمان سرطان سلول‌های پایه و سلول‌های سنگ‌فرشی استفاده می‌کنند. این جراحی اغلب برای نواحی حساس و یا مهم زیبایی مانند پلک‌ها، گوش‌ها، انگشتان دست، ناحیه تناسلی، پیشانی و پوست سر استفاده می‌شود.

کورتاژ یا الکترودسیکاسیون

پزشکان پوست اغلب برای درمان سلول‌های بازال و سلول‌های سنگ‌فرشی از این درمان استفاده می‌کنند. در برخی از مواقع از این روش برای درمان تومورهای پیش سرطانی نیز استفاده می‌شود. ابزاری با لبه تیز و حلقه‌ای برای برداشتن سلول‌های سرطانی مورد استفاده متخصص سرطان پوست قرار میگیرد و سپس از یک سوزن الکتریکی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده استفاده می‌کند.

شیمی درمانی و پرتو درمانی

شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این درمان به صورت داروهای موضعی برای از بین بردن سرطان در مراحل پایین و در لایه‌های بالایی پوست به کار گرفته می‌شود. در مراحل بالاتر سرطان و در صورتی که سرطان به سایر قسمت‌های بدن نفوذ کرده باشد، این درمان با تزریق دارو به بدن ارائه می‌شود. از پرتو درمانی هم برای کشتن سلول‌های سرطانی با استفاده از اشعه استفاده می‌کنند.

فتودینامیک تراپی

درمان با نور فلورسنت را فتودینامیک تراپی می‌گویند. دکتر پوست، پوست شما را با دارو می‌پوشاند و سپس با تابش مستقیم نور فلورسنت آبی یا قرمز به درمان سلول‌های سرطانی می‌پردازد. این درمان مخصوص سلول‌های پیش سرطانی طراحی شده است.

روش‌های پیشگیری سرطان‌های اپیدرم را بیشتر بشناسیم

سرطان پوست نیز مانند سایر بیماری‌ها قابل پیشگیری است. بهترین راه برای پیشگیری، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه‌های فرابنفش است. نور آفتاب می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به پوست شما بزند. توصیه‌های پیشگیرانه ذکر شده می‌تواند نقش بسزایی در سلامت پوست شما ایفا کند:

• در ساعاتی که نور آفتاب مستقیم است از بیرون رفتن بی‌مورد خودداری کنیم.
• از ضد آفتاب و بالم لب استفاده کنید.
• از برنزه کردن با دستگاه سولاریم خودداری کنید. از محصولات اسپری برنزه کننده استفاده کنید.
• از عینک آفتابی استفاده کنیم. عینک آفتابی خوب باید اشعه‌های UV-B و UV-A را خنثی کند.
• از کلاه‌هایی با لبه پهن برای محافظت از گوش و صورت خود استفاده کنید.
• از لباس‌هایی که دارای محافظ نور فرابنفش است استفاده کنید.
• در همه فصل‌های سال حتی زمستان هم از ضد آفتاب استفاده کنید.
• از شلوارهای بلند و پیراهن‌های آستین بلند استفاده کنید.
• ضد آفتاب SPF بالای 30 استفاده کنید. کرم ضد آفتاب باید از پوست در مقابل اشعه‌های UV-B و UV-A محافظت کند.
• 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید ضد آفتاب خود را بزنید.

حرف آخر

سرطان پوست در صورت تشخیص به موقع و قبل از انتشار در بدن می‌تواند درمان شود. اگر به پوست خود رسیدگی کنید و در مقابل نور مستقیم خورشید از محافظ‌های مخصوص پوست استفاده کنید، احتمال ابتلا شما به این بیماری بسیار کم می‌شود. افرادی که مبتلا هستند، سابقه خانوادگی این بیماری را دارند و احتمال ابتلا بالایی با توجه به شرایط زندگی خود به این بیماری دارند، می‌توانند با توصیه‌های پزشکان درماتولوژیست به درمان یا پیشگیری بپردازند. مهم است که با متخصص پوست خود همیشه در ارتباط باشید تا مطمئن شوید که سرطان عود نمی‌کند. اگر شما مشکلی بر روی پوست خود مشاهده می‌کنید با همکاران ما در دکتر با من در ارتباط باشید.

منابع

• https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15818-skin-cancer
• https://www.cdc.gov/cancer/skin/basic_info/index.htm
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/symptoms-causes/syc-20377605#:~:text=Overview,squamous%20cell%20 carcinoma%20and%20 melanoma.
• https://www.skincancer.org/skin-cancer-information/
• https://www.nhs.uk/conditions/non-melanoma-skin-cancer/
• https://www.jaad.org/article/S0190-9622(15)00240-6/fulltext#:~:text=The%20first%20descriptions%20of%20cancer,like%20 projections%20 resembling%20a%20 crab.