علائم، علل، چگونگی تشخیص و درمان آبسه کبدی از مواردی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. اگر شما هم با چنین عارضه ای مواجه شده اید و دکتر متخصص گوارش و کبد مشهور در تهران و شهرهای دیگر را جستجو می کنید، با این مقاله همراه شوید و آن را تا انتها مطالعه کنید.
آبسه کبدی چیست؟
آبسه کبد، کیسه ای پر شده از چرک است که اغلب عفونت باکتریایی در کبد زمینه ساز ایجاد آن محسوب می شود. چرک مایعی است که از گلبول های سفید و سلول های مرده تشکیل شده است و تشکیل آن عموما در زمانی است که بدن با عفونت مقابله می کند.
در آبسه کبد، جمع شدن چرک در یک کیسه در داخل کبد انجام می شود و از محل عفونت تخلیه نمی شود. به طور معمول این بیماری، تورم و التهاب در نواحی اطراف را به دنبال دارد. این بیماری سبب می شود که در شکم، درد و تورم به وجود آید.
توسعه و گسترش در تکنیک های رادیولوژیکی جدید، پیشرفت در شیوه های تخلیه و بهبود تشخیص های میکروبیولوژیکی می تواند موجب کاهش در آمار مرگ و میر در اثر آبسه کبد به میزان قابل توجهی شود. ضایعه آبسه کبد در صورت درمان نشدن می تواند منجر به مرگ شود.
دسته بندی آبسه کبد با توجه به عامل ایجاد آن در سه نوع انجام می شود که عبارت هستند از:
- آبسه پیوژنیک کبد که اغلب چند میکروب به وجود آورنده آن هستند و ۸۰ درصد از آبسه های کبدی از این نوع به شمار می روند. آبسه پیوژنیک کبد را می توان شایع ترین نوع آن در نظر گرفت.
- آبسه آمیبی کبدی که عامل ایجاد آن انتاموبا هیستولیکا است و ده درصد از آبسه های کبدی را در بر می گیرد.
- آبسه کبد قارچی که ایجاد آن بر اثر گونه های کاندیدا است و شامل کمتر از ۱۰ درصد از آبسه های کبدی می شود.
علائم آبسه کبدی
علائم این بیماری مشابه علائم التهاب کیسه صفرا یا عفونت شدید است. این علائم عبارت هستند از:
- لرز
- تب
- استفراغ
- درد در بالا و سمت راست شکم
- کاهش وزن به صورت ناگهانی
- ادرار تیره
- بی اشتهایی
- بی قراری
- اسهال
- مدفوع سفید یا طوسی رنگ
در مواردی که چند آبسه کبد موجود است، علائمِ آن شدت بیشتری دارند و علائم و نشانه هایی از سمیت سیستمیک نیز قابل مشاهده است.
علت آبسه کبدی چیست؟
دریافت خون از جریان خون سیستمیک و پورتال توسط کبد انجام می شود. سلول های کوپفر پوشاننده سینوزوئیدهای کبدی می توانند موجب از بین رفتن باکتری ها شوند و در نتیجه بروز عفونت کبدی کمیاب و نادر است.
برخی از عواملی که آبسه کبد ایجاد می کنند، عبارتند از:
- آپاندیسیت را می توان عمده ترین علت آبسه کبد به شمار آورد. با پیشرفت تشخیص و درمان آپاندیسیت می توان سبب کاهش میزان آبسه های کبدی ناشی از آپاندیسیت شد.
- در حال حاضر بیماری مجاری صفراوی را می توان شایع ترین دلیل آبسه کبد در نظر گرفت. انسداد جریان یافتن مایع صفرا، تکثیر باکتری ها را امکان پذیر می کند. شرایط که تحریک کننده بروز این بیماری هستند، مواردی مانند بیماری سنگ صفرا، جراحت و بیماری های مادرزادی، بدخیمی انسدادی تاثیرگذار بر صفرا را در بر می گیرند. در مواردی که عامل بروز آبسه کبد، صفرا باشد، آبسه کبدی اغلب چندتایی است و درمان آن به کمک جراحی و قرار دادن استنت هایی در مجاری صفراوی انجام می شود.
- عفونت هایی که در مسیر جریان خون پورتال وجود دارند، آمبولی های عفونی می شوند که ممکن است عامل زمینه ساز آبسه کبد باشند. با آزاد شدن آمبولی های عفونی به جریان خون کبدی، سینوزوئیدهای کبدی تبدیل به محل هایی برای تشکیل آبسه کوچک می شوند.
- همچنین ممکن است آبسه کبد کوچک در اثر پراکندگی سیستمیک باکتری ها ایجاد شود؛ مشابه حالتی که اندوکارتیت و پیلونفریت رخ می دهد. بروز آبسه های کبدی در کودکان با نقص سیستم ایمنی بیشتر شایع است.
- حدود ۴ درصد از آبسه های کبدی بر اثر وجود حفره هایی در عفونت های درون شکمی است.
- آسیب های کبدی نفوذ کننده می تواند موجب باز شدن راهی برای ورود میکروارگانیسم ها به پارانشیم کبد به صورت مستقیم شوند و آبسه کبد ایجاد کنند. آسیب های کبدی غیر نفوذ کننده می توانند زمینه ساز نکروز کبدی، نشت صفرا و خونریزی داخل کبدی شوند و و آبسه کبد ایجاد کنند. محیط بافتی حاصل، رشد باکتریایی را امکان پذیر می کند که موجب بروز آبسه کبد می شود. این ضایعات اغلب به صورت تکی هستند.
عوامل ایجاد آبسه کبدی
تعداد باکتری هایی که در به وجود آمدن این مرض نقش دارند، بسیار زیاد هستند. مهم ترین باکتری های عامل این بیماری، اشریشیا کلای و کلبسیلا نومونیا نام دارند.
عموما گونه انتروباکتریاسه باکتری ها در آبسه کبد با منشا صفراوی دخیل هستند. ایجاد این بیماری ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس مانند حالتی است که در اندوکاردیت رخ می دهد و در اثر پراکندگی سیستمیک میکروارگانیسم ها است.
ایجاد آبسه آمیبی کبدی در اغلب موارد تحت تاثیر انتاموبا هیستولیکا است. آبسه کبد را می توان شایع ترین نشانه خارج از روده ای ناشی از این عامل عفونی در نظر گرفت.
عامل آبسه کبدی قارچی، کاندیدا آلبیکنز است. بروز این نوع از آبسه کبد در افرادی است که برای طولانی مدت داروهای ضدمیکروبی را مورد استفاده قرار داده اند، به بدخیمی های هماتولوژیک مبتلا هستند، سابقه پیوند عضو دارند یا دچار نقش ایمنی اکتسابی یا مادرزادی هستند.
بررسی های صورت گرفته روی برخی از آبسه های کبدی نشان می دهد که بیماری زمینه ای کارسینوم هپاتوسلولار وجود دارد.
در مناطقی با میزان بالای شیوع آبسه کبد و کارسینوم هپاتوسلولار، پزشکان و بهترین دکتر متخصص گوارش و کبد باید به امکان وجود بیماری کبدی کارسینوم هپوتوسلولار در افراد دارای فاکتورهای خطر بیماری، توجه ویژه ای داشته باشند.
فاکتورهای خطر آبسه کبدی
- سن: پیش از عصر آنتی بیوتیکی، شیوع آبسه کبد در اثر عواقب ناشی از آپاندیسیت اغلب در دهه چهل و پنجاه زندگی اشخاص قابل مشاهده بود. بعد از توسعه راهکارهای موجود به منظور تشخیص آبسه کبد، تجویز آنتی بیوتیک در مراحل ابتدایی و بهبود زندگی افراد مبتلا، این سن تا دهه شصت و هفتاد زندگی بالا رفت. علت ایجاد آبسه کبد در نوزادان، کاتریزاسیون ورید نافی و سپسیس است. بروز آبسه کبد در کودکان و نوجوانان می تواند نشان دهنده وجود نقص ایمنی زمینه ای، تروما یا سوتغذیه شدید باشد و در واقع احتمال وجود این موارد بسیار بالا است.
- جنسیت: با این که بروز آبسه کبد در مردان در سنین پایین تری رخ می دهد، اما در ابتلا به آبسه کبد هیچ برتری جنسیتی مشاهده نمی شود. به طور کلی پیش بینی می شود که مردان در مقایسه با خانم ها کمتر به این عارضه دچار شوند.
عوارض آبسه کبدی
این بیماری عوارضی را در صورت مراجعه نکردن زود هنگام به پزشک متخصص به دنبال دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- سپسیس
- پارگی آبسه کبد و به وجود آمدن پریتونیت
- ایجاد آمپیم به علت گسترش آبسه یا پارگی داخل شکمی آبسه کبد
- اندوفتالمیت در آبسه کبد در نتیجه کلبسیلا نومونیا
تشخیص آبسه کبدی
در این بخش روش های تشخیص این بیماری را برای شما شرح خواهیم داد.
معاینه فیزیکی
وجود تب و بزرگ شدن کبد را می توان رایج ترین نشانه های این بیماری در نظر گرفت. در همه موارد آبسه کبد، وجود توده قابل لمس قابل مشاهده نیست.
احتمال وجود یرقان نیز در ۲۵ درصد از مبتلایان به آبسه کبد بالا است. ایجاد یرقان نیز در این بیماران به دلیل بیماری مجاری صفراوی یا بروز چندین آبسه است.
تست های آزمایشگاهی
تست های خونی، شمارش کامل سلول های خونی و تست عملکرد کبدی را در بر می گیرد که انجام آنها برای تشخیص آبسه کبدی است. از ناهنجاری های رایج در تست کبدی می توان به هیپوآلبومینمیا و بالا بودن سطح آلکالین فسفاتاز اشاره کرد که در تشخیص این بیماری کمک کننده هستند.
تست های تصویر برداری
توموگرافی کامپیوتری با کانتراست و سونوگرافی به عنوان تکنیک های رادیولوژی در تشخیص این بیماری مورد استفاده قرار می گیرند. در این روش تصویربرداری ضایعات کبدی به صورت نواحی مشاهده می شوند که پارانشیم کبد آنها را احاطه کرده است. ضایعات کمتر از یک سانتی متر نیز در توموگرافی کامپیوتری قابل مشاهده هستند.
همچنین این روش این امکان را فراهم می کند که مشکلات موجود در شکم و لگن به صورت همزمان تشخیص داده شوند. توده هایی با حاشیه نامنظم نیز در سونوگرافی قابل رویت هستند. ارزیابی دقیق مجاری صفراوی نیز در سونوگرافی امکان پذیر است. سپتوم های داخلی در کبد و باقی مانده های حفره هم می توانند تشخیص داده شوند.
در این راستا دکتر با من می تواند خدمات پزشکی مورد نیاز مراجعه کنندگان شامل مشاوره پزشکی و محصولات پزشکی را به آنها ارائه کند.
این مجموعه می تواند برقراری ارتباط میان پزشکان و مراجعه کنندگان را آسان تر کند. این مجموعه با ارائه مواردی مانند مشخصات و نحوه دسترسی به هر پزشک، متقاضیان را آگاه می کند تا بهترین انتخاب را داشته باشند.
درمان آبسه کبدی شامل چه روش هایی می شود؟
عدم درمان این بیماری می تواند عواقبی مانند آمپیم یا پریتونیت را در اثر پارگی آبسه در فضای جنبی یا پری تونئال ایجاد کند یا سبب شود به فضای پشت پریتونئوم گسترش پیدا کند. این موارد در نهایت می توانند کشنده باشند. تخلیه پوستی یا جراحی نیز، در درمان کمک کننده هستند.
درمان دارویی آبسه کبدی
درمان با آنتی بیوتیک در این بیماری را می توان یک روش درمانی غیرمعمولی در نظر گرفت؛ با این حال تعداد موارد موفقیت آمیز گزارش شده اندک است. در مواردی که بیمار نتواند روش های تهاجمی را تحمل کند یا در مواردی که تعداد آبسه کبد بیش از یکی است و تخلیه پوستی یا جراحی ممکن نیست، می توان از آنتی بیوتیک درمانی برای درمان آن استفاده کرد.
در چنین شرایطی، بیمار نیازمند چندین ماه آنتی بیوتیک درمانی به همراه انجام تصویربرداری های منظم است. آنتی بیوتیک درمانی را می توان یک درمان کمکی در نظر گرفت که در کنار تخلیه پوستی یا جراحی می توان آن را مورد استفاده قرار داد.
ترکیب بتا لاکتام ها / مهارکننده های بتالاکتاماز، کارباپنم ها یا نسل دوم سفالوسپورین ها از آنتی بیوتیک هایی هستند که تجویز آنها در رژیم درمانی آبسه کبدی باکتریایی انجام می شود. ممکن است در مواردی برای مهار بهتر باکتری های عامل، مترونیدازول یا کلیندامایسین به رژیم درمانی افزوده شود.
داروی میترونیدازول به درمان آبسه آمیدی کبدی کمک می کند. بعد از انجام تست های خونی لازم، آغاز درمان آبسه کبدی آمیبی به کمک میترونیدازول خواهد بود. افرادی که پاسخی به میترونیدازول برای درمان این نوع آبسه نمی دهند، می توانند داروی کلروکین را دریافت کنند؛ دریافت این دارو می تواند به تنهایی یا به همراه امتین یا دهیدروامتین استفاده شود.
استفاده از داروهای ضدقارچ سیستمیک برای درمان آبسه از نوع کبدی قارچی و پس از تخلیه آبسه با کمک تخلیه پوستی یا جراحی اجرا می شود. در ابتدا داروی آمفوتریسین بی به منظور درمان این آبسه مورد استفاده قرار می گیرد. گزارشاتی وجود دارد که نشان می دهد درمان آبسه کبدی قارچی به کمک فلوکونازول (در موارد عدم تاثیر آمفوتریسین) موفقیت آمیز بوده است.
می توان گفت که استفاده از فلوکونازول را باید خط اول درمان در نظر گرفت و نیازمند مطالعه بیشتری است. دوره درمان کوتاه مدت (دو هفته) پس از تخلیه پوستی آبسه کبد، تاثیر اندکی دارد و پاسخگویی آن در تعداد اندکی از بیماران مثبت است. در اکثر موارد، بازگشت آبسه کبد، حتی پس از دوره درمان طولانی تر ممکن است.
دوره درمان ۴ تا ۶ هفته عموما برای آن دسته از آبسه های کبدی توصیه می شود که به خوبی تخلیه شده اند. در موقعیت وجود چندین آبسه کبد، معمولا درمان ۱۲ هفته ای مورد نیاز است. در اغلب موارد، وضعیت بالینی بیمار و بررسی های رادیولوژیکی می توانند طول دوره درمان آبسه کبد را تعیین کنند.
دکتر با من توانسته است مجموعه ای از بهترین پزشکان و متخصصان را انتخاب کرده و آنها را در کنار هم جمع آوری کند. به این ترتیب افراد خواهند توانست از موقعیت مکانی، شماره تلفن تماس، مشخصات، نحوه دسترسی و موارد دیگری که در ارتباط با هر کدام از پزشکان وجود دارد، مطلع شوند و انتخاب مناسبی داشته باشند.
جراحی آبسه کبدی
تخلیه آبسه کبد به کمک جراحی تا زمان ارائه تکنیک تخلیه پوستی به عنوان روشی استاندارد در این زمینه در نظر گرفته می شود. بعد از پیشرفت روش های تصویربرداری به صورت تدریجی، تخلیه پوستی این بیماری را می توان یک روش درمانی استاندارد به شمار آورد.
کاربردهای رایج روش جراحی برای درمان این بیماری عبارتند از: درمان مشکلات زمینه ای داخل شکمی مانند علائم پریتونیت، موفق نبودن در تخلیه های قبلی آبسه کبد، آبسه دیورتیکولیت و وجود یک آبسه چند قطبی با دیواره ضخیم پر شده از چرک غلیظ.
جراحی باز در درمان این بیماری با استفاده از یکی از روش های زیر اجرا می شود:
یک روش ترانس پریتونئال که تخلیه آبسه کبد و بررسی شکم را ممکن می کند تا آبسه های شناسایی نشده تشخیص داده شوند و موقعیت عامل ایجاد کننده آبسه مشخص شود.
روش ترانس پلورال خلفی برای جراحی آبسه کبد مورد استفاده قرار می گیرد تا ضایعات خلفی از بین برده شوند. در این روش راحت تر می توان به آبسه کبد دسترسی پیدا کرد؛ این در حالی است که تشخیص ضایعات دیگر و بررسی مشکلات درون شکمی به صورت همزمان امکان پذیر نخواهد بود.
روش لاپاروسکوپی نیز برای جراحی این نوع بیماری استفاده می شود. این یک روش جراحی با تهاجم کمتر در نظر گرفته می شود که بررسی کامل شکم را ممکن می کند و موجب کاهش قابل توجه احساس ناراحتی ناشی از جراحی می شود.
پیامدهای پس از جراحی بسیار رایجی وجود دارند که مواردی مانند آبسه های درون شکمی، آبسه کبد برگشت پذیر، نارسایی کبدی یا نارسایی کلیوی و عفونت زخم جراحی را در بر می گیرند.
کلام آخر
آبسه کبدی موضوع مورد بحث این مقاله بوده است و افرادی را مخاطب قرار می دهد که به دلایل مختلف به دنبال سایت دکتر متخصص گوارش و کبد هستند.
همچنین در این مقاله به بیماران مبتلا به این نوع بیماری پیشنهاد کردیم که برای یافتن بهترین پزشک متخصص کبد یا سایت دکتر متخصص گوارش در تهران یا سایر شهرها و کسب اطلاعات این متخصصان به سایت دکتر با من مراجعه کنند.
دیدگاه خود را درج کنید