قطع قاعدگی یا آمنوره ثانویه چیست و راه درمان آن
شاید آمنوره برای شما نامی آشنا باشد، اما در مورد آمنوره یا فقدان قاعدگی یا علت بروز آن چه می دانید؟ فکر می کنید که آمنوره در چه حد خطرناک است؟ تصور شما از این مشکل این است که دائمی است یا برطرف خواهد شد؟ در این مقاله به موضوع آمنوره ثانویه یا قطع قاعدگی پرداختیم که می تواند پاسخگوی این پرسش ها باشد.
آمنوره از نوع ثانویه یا قطع قاعدگی به عنوان عارضه ای شایع شناخته شده است. پریود نشدن در دوران بارداری یا پس از یائسگی را می توان امری طبیعی در نظر گرفت. این در حالی است که در سایر مواقع ممکن است قطع قاعدگی نشان دهنده مبتلا شدن به یک بیماری جدی باشد.
این مقاله به همین موضوع پرداخته است. هدف محتوای مقاله حاضر این است که بعد از اشاره به مواردی مانند معرفی، دلایل، عوامل موثر، علائم، خطرات و روش های شناسایی و تشخیص، راهکارهای درمان آن را ارائه خواهد کرد. با این مقاله همراه شوید و آن را تا انتها مطالعه کنید.
آمنوره ثانویه چیست؟
قبل از تعریف این بیماری، لازم است به این نکته توجه شود که این مشکل، عارضه ای طبیعی به حساب می آید که مشاهده آن در بسیاری از خانم ها به صورت موقتی یا دائمی ممکن است.
معمولا به وجود آمدن آمنوره به علت تغییر عملکرد یا مشکل در برخی از نواحی دستگاه تولید مثل خانم ها است. پریود بانوان هنگام پیش از بلوغ یا دوران بارداری، شیردهی و یائسگی رخ نمی دهد.
با این حال در صورت توقف قاعدگی فرد برای مدت 3 ماه یا بیشتر در سنین مناسب باروری (یعنی فاصله بلوغ تا یائسگی) احتمال بروز این عارضه وجود خواهد داشت.
این به شرطی است که قبل از این اتفاق، پریود شدن فرد برای مدت حداقل 6 ماه به صورت منظم بوده باشد. گفت و گو با پزشک متخصص زنان و زایمان و دکتر متخصص غدد در این زمینه توصیه می شود.
علائم این بیماری چیست؟
علائم این بیماری به عواملی بستگی دارد که در ایجاد آن موثر بوده اند. با این وجود شایع ترین نشانه های قطع قاعدگی شامل موارد زیر است:
- ریزش مو
- تغییرات بینایی
- سردرد
- ترشحات نوک سینه
- درد لگن
- موهای زائد صورت
- گر گرفتگی
- آکنه
- خشکی واژن
علل این بیماری شامل چه مواردی است؟
در طی یک چرخه قاعدگی طبیعی، افزایش سطح استروژن رخ می دهد. استروژن، هورمونی است که رشد جنسی و تولید مثل در زنان را عهده دار است.
سطح بالای این هورمون موجب ضخیم شدن پوشش داخلی رحم شده که منجر به رهاسازی تخمک می شود. عدم باروری موجب از بین رفتن تخمک می شود. این امر، کاهش سطح استروژن را به دنبال دارد.
در دوران قاعدگی، خروج دیواره های ضخیم شده رحم و خون اضافی ناشی از ریزش بافت ها از راه واژن صورت می گیرد. با این حال، مختل شدن این روند می تواند در نتیجه عوامل خاصی رخ دهد. امکان قطع قاعدگی در اثر دلایل بالقوه متعددی وجود دارد.
به عنوان مثال مشکلات غده هیپوفیز یا تیروئید می تواند این عارضه را به وجود آورد. عملکرد صحیح غدد مطرح شده همراه با ترشح هورمون هایی است که برای قاعدگی مورد نیاز است.
در مجموع می توان گفت که دلایل احتمالی بروز آمنوره ثانویه شامل موارد زیر است:
- لاغری شدید
- چاقی
- بی اشتهایی عصبی
- تغییر وزن ناگهانی و شدید
- ورزش بیش از حد
- استرس
- تغذیه نامناسب و ضعیف
- سرطان تخمدان
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- کیست تخمدان غیرسرطانی
- برداشتن تخمدان یا رحم
- اختلالات آدرنال یا بیماری های غدد فوق کلیوی
- مشکلات مرتبط با کم کاری یا پرکاری غده تیروئید
- استرس یا افسردگی
- عدم تعادل هورمونی به معنای سطح استروژن پایین یا سطح تستوسترون بالا
- استفاده از داروهای فشار خون
- استفاده از دارو برای مقابله با مشکلات روحی، روانی، عصبی و روان پریشی
- شیمی درمانی و پرتو درمانی به منظور مقابله با انواع سرطان
- ابتلا به بیماری های مزمن از علل بروز آمنوره ثانویه
- استفاده از داروی ضد حساسیت برای رفع آلرژی
- استفاده از برخی از روش های پیشگیری از بارداری مانند داروهای ضد بارداری
- نارسایی اولیه تخمدان و یائسگی پیش از 40 سالگی
- کورتاژهای قبلی
- اختلالات هیپوتالاموس مانند آمنوره هیپوتالاموس عملکردی که به آن آمنوره هیپوتالاموس نیز گفته می شود. «آمنوره هیپوتالاموس عملکردی» را می توان یک بیماری در نظر گرفت که در آن آمنوره همراه با استرس یا کاهش وزن رخ می دهد. با این وجود نمی توان گفت که بروز این عارضه با یک مشکل ارگانیک در بدن زن ارتباط دارد.
- اختلالات هیپوفیز مانند به وجود آمدن تومورهای خوش خیم در این ناحیه یا ترشح پرولاکتین به میزان بیش از حد
دلایل طبیعی قطع قاعدگی شامل موارد زیر است:
- شیردهی
- بارداری
- آغاز، توقف یا تغییر در روند کنترل بارداری
- یائسگی
انواع آمنوره
طبقه بندی آمنوره در دو نوع است.
آمنوره اولیه
آمنوره اولیه را می توان وضعیتی تعریف کرد که در آن دختری نوجوان با رسیدن به سن 16 سالگی یا پشت سر گذاشتن آن، هنوز با اولین قاعدگی خود مواجه نشده است. این وضعیت نادر است و به ندرت رخ می دهد. در اغلب دختران، قاعدگی میان سنین 9 تا 18 سالگی رخ می دهد. به طور کلی می توان گفت که میانگین سن شروع سیکل قاعدگی، 12 سالگی است.
آمنوره ثانویه
زمانی که توقف پریود فرد بعد از آغاز چرخه قاعدگی به مدت حداقل 3 ماه رخ دهد، عارضه قطع قاعدگی اتفاق خواهد افتاد. شیوع این عارضه به مراتب بیشتر از نوع قبلی است. در اغلب موارد، درمان قطعی آمنوره اولیه و ثانویه با رسیدگی به موقع و رعایت توصیه های پزشکی امکان پذیر است. نکته قابل توجه این است که احتمال ارتباط داشتن آمنوره ثانویه و بارداری با یکدیگر وجود دارد.
نکته: از شایع ترین دلایل قطع قاعدگی می توان به عدم تعادل هورمونی اشاره کرد.
تشخیص بیماری
در صورت قطع شدن پریود فرد برای سه دوره پشت سر هم، مراجعه به پزشک و سایت دکتر متخصص زنان الزامی است. ممکن است قطع قاعدگی نشان دهنده وجود یک بیماری زمینه ای باشد که نیازمند درمان است. برای تشخیص این بیماری احتمال دارد پزشک قبل از هر چیز به تجویز آزمایش رد بارداری یا رد یائسگی بپردازد.
سپس مجموعه ای از آزمایش های خون تجویز می شود که میزان تستوسترون، استروژن، پروژسترون و هورمون های دیگر را تعیین می کند.
به علاوه ممکن است برای بیمار مواردی مانند سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی و معاینه لگن تجویز شود تا دلایل احتمالی قطع قاعدگی شناسایی شود. انجام این آزمایش ها برای مشاهده اندام های داخلی و اطمینان از سلامتی آنها کمک کننده است.
در عین حال، شرح علائم و سابقه پزشکی فرد برای پزشک الزامی است. از بین این علائم و سوابق می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاریخ آخرین قاعدگی
- تمامی علائم و نشانه های تجربه شده
- مدت زمان دقیق قطع قاعدگی
- تغییرات اخیر در رژیم غذایی، ورزش یا میزان وزن
- همه داروهای مصرفی شامل مکمل های غذایی، داروهای فاقد نسخه و داروها و راهکارهای استفاده شده برای کنترل بارداری
- چالش های عاطفی در زندگی
شیوه های پیشگیری از آمنوره ثانویه
راهکارهای پیشگیری از این بیماری شامل موارد زیر است:
- تغذیه سالم و متعادل
- کنترل وزن
- مدیریت و کنترل استرس
- مراجعه به پزشک به صورت منظم
- اجرای منظم تمرینات ورزشی به صورت ملایم و منظم
خطرات بیماری و عوارض آمنوره ثانویه
شایع ترین عوارض قطع قاعدگی و در حقیقت خطرات این بیماری شامل موارد زیر است.
ناباروری و مشکلات بارداری
بین آمنوره و مشکلات بارداری می تواند ارتباطی وجود داشته باشد. توقف روند تخمک گذاری و قطع قاعدگی موجب کاهش احتمال بارداری می شود یا به طور کلی آن را منتفی می کند.
سقط جنین
اگر علت بروز آمنوره، عدم تعادل باشد، این امر می تواند ایجاد مشکلاتی مانند سقط جنین را به همراه داشته باشد که در این مورد مراجعه به دکتر سقط جنین و مشورت با وی توصیه می شود.
پوکی استخوان
ممکن است کاهش میزان ترشح هورمون هایی مانند استروژن موجب تحت تاثیر قرار گرفتن استحکام و انسجام بافت استخوان ها شود که منجر به پوکی استخوان خواهد شد.
بیماری های قلبی و عروقی
تغییرات هورمونی و فشار خون بالا در اثر قطع پریود ممکن است سکته قلبی، ایجاد بیماری های قلبی و عروقی و اتساع شرایین را به دنبال داشته باشد.
درد لگن
در صورت قطع قاعدگی بر اثر مشکلات ساختاری در آناتومی فرد، احتمال پیدایش دردهایی مداوم در ناحیه لگن وجود خواهد داشت.
افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند
برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری آمنوره ثانویه قرار دارند که عبارتند از:
- افرادی که در پیشینه خانوادگی خود دارای سابقه قطع قاعدگی هستند. ممکن است این افراد زمینه های ارثی داشته باشند.
- اشخاصی که اختلالات خوردن دارند و با پرخوری یا کم خوری عصبی مواجه می شوند.
- افرادی که انجام دیلاتاسیون و کورتاژ یا روش برداشت الکتریکی حلقه ای را در سوابق خود داشته اند.
- افراد چاق یا بسیار لاغر
- اشخاص دارای برخی از اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی
- افرادی که برنامه تغذیه سالم و منظمی ندارند.
- افرادی که تحت فشارهای عصبی و استرس شدید قرار دارند.
- افرادی که ورزش های بسیار سنگینی را به صورت مداوم یا حرفه ای اجرا می کنند.
- افراد مبتلا به برخی از بیماری های مزمن و زمینه ای
در راستای این موضوع، لازم است که سایت معتبری را به شما معرفی کنیم که بتوانید از طریق آن بهترین و باتجربه ترین متخصص زنان را پیدا کنید و نگرانی از بابت این مورد نداشته باشید.
دکتر با من می تواند بین پزشکان و مراجعه کنندگان ارتباطی بهتر برقرار کند. همچنین این مجموعه ارائه خدمات پزشکی مورد نیاز (مشاوره پزشکی و محصولات پزشکی) مراجعه کنندگان را انجام می دهد. در حقیقت این مجموعه می تواند به مواردی در زمینه مشخصات و نحوه دسترسی به هر متخصص و پزشک نیز به شما کمک کند.
ثبت و پیگیری چرخه قاعدگی
تشخیص آمنوره ثانویه معمولا همراه با چالش است. در صورتی که دلایلی مانند بارداری این عارضه را ایجاد نکرده باشند، احتمال دارد که ثبت سابقه تغییرات چرخه قاعدگی فرد توسط پزشک معالج درخواست شود. این امر کمک می کند که عوامل موثر در ایجاد عارضه تشخیص داده شوند. به این منظور، اجرای روند زیر توصیه می شود:
- یادداشت طول مدت قاعدگی
- ثبت تاریخ آخرین پریود
- یادداشت کلیه داروهای مصرفی شامل داروهای تجویز شده یا بدون نسخه
- در نظر گرفتن تغییرات رژیم غذایی به طور جدی
- دقت به تغییرات تمرینات ورزشی
- در نظر گرفتن دقیق چالش های احساسی و روانی و تشریح این موارد برای پزشک
زمان مراجعه به پزشک
در صورت گذشتن مدت زمان 3 ماه از تاریخ آخرین قاعدگی و پریود نشدن باید مراجعه به پزشک زنان در اسرع وقت انجام گیرد. همچنین در صورت ملاحظه علائم زیر نیز باید با پزشک تماس گرفته شود:
- اختلال در حفظ تعادل
- اختلال در بینایی
- تغییرات در روند رویش موهای زائد بدن
- خروج ترشحات شیری از پستان
همانطور که توضیح دادیم، دکتر با من توانسته است مجموعه ای از بهترین متخصصان و پزشکان را برای متقاضیان معرفی کند. به این ترتیب افراد از موقعیت مکانی، تخصص، مشخصات، چگونگی دسترسی، شماره تلفن تماس و موارد دیگر مرتبط با هر پزشک آگاهی پیدا کرده و بر اساس آن متخصص مورد نظر خود را انتخاب می کنند.
درمان بیماری قطع قاعدگی
می توان به طور کلی گفت که آمنوره ثانویه اغلب نیازمند درمان است. اگر قطع شدن قاعدگی در نتیجه یائسگی یا بارداری رخ دهد، نیازمند درمان نیست. در موارد دیگر نیز انتخاب روش درمان بستگی به دلیل ایجاد کننده آن دارد.
درمان پزشکی و دارویی
می توان روش های زیر را به عنوان رایج ترین شیوه های درمان پزشکی این بیماری معرفی کرد:
- ارائه برنامه ای عملی برای رژیم کاهش وزن در افراد چاق
- آموزش شیوه کنترل و مدیریت استرس
- تجویز داروی مناسب برای درمان هورمونی و برطرف شدن اختلالات عملکرد غدد
- تغییر سطح ورزش
- درمان با پروژسترون و استروژن به منظور رفع خشکی واژن و گرگرفتگی
- جایگزین کردن تمرینات سنگین کاردیو با ورزش های قدرتی ملایم
- تجویز مکمل های دارای کلسیم و ویتامین دی (D) به منظور افزایش استحکام استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان
- جراحی برای از بین بردن تومورهای رحم و تخمدان، اصلاح بافت اسکار یا چسبندگی رحم، خروج کیست تخمدان و برطرف شدن مشکلات ژنتیکی
نکته قابل توجه این است که در صورت ابتلای فرد به سرطان تخمدان احتمال دارد توصیه این باشد که ترکیبی از داروها، پرتودرمانی و شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
درمان آمنوره ثانویه با طب سنتی
استفاده از گیاهان زیر برای درمان با طب سنتی مورد نیاز است:
- دمنوش یا عرق فالکس یونیکورن
- دمنوش یا عرق گیاه آنجلیکا سینسیس یا سنبل ختایی
- دمنوش یا عرض کوهوش آبی
- بذر شنبلیله خیسانده شده در آب
- شوید تازه، خشک یا به صورت عرق
مراجعه به پزشک و دکتر متخصص زنان در تهران و شهرهای دیگر
در اغلب موارد، درمان آمنوره ثانویه ممکن است، اگر چه ممکن است روند بهبودی به طول بینجامد. برخی از مشکلات پزشکی ممکن است موجب توقف چرخه قاعدگی به صورت دائمی شود. آشنایی با عوامل اثرگذار بر پیدایش این عارضه و به کارگیری راهکار درمانی مناسب مستلزم مراجعه به پزشک زنان و مشورت با وی است.
دکتر با من مجموعه ای از بهترین متخصصان و پزشکان را معرفی کرده است. به این ترتیب مراجعه کنندگان با ملاحظه دقیق اطلاعات هر پزشک می توانند آنها را بررسی کرده و بهترین گزینه را برای خود انتخاب کنند.
افرادی که با این عارضه مواجه هستند و سایت دکتر متخصص زنان را جستجو می کنند، می توانند به وب سایت دکتر با من مراجعه کنند و از خدمات آن بهره مند شوند.
کلام آخر
در پایان می توان گفت که توقف خونریزی ماهیانه ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد و لزوما معنای ناباروری زن و ناتوانی بدن وی در به وجود آمدن یک جنین را نمی دهد. مواردی مانند بارداری، کیست تخمدان یا رحم، یائسگی و آمنوره را می توان از علل مختلف قطع دوره های قاعدگی شناخت.
در صورت قطع شدن پریود منظم به مدت 3 ماه و بیشتر یا قطع شدن پریود نامنظم به مدت حداقل 6 ماه، مراجعه به پزشک برای درمان های پزشکی ضرورت دارد. در اغلب موارد، درمان های خاصی وجود دارد که چنین مشکلی را برطرف می کند. تشخیص و درمان آمنوره باید توسط پزشک متخصص زنان انجام شود.
مشورت با متخصص زنان و زایمان بهترین روشی است که می تواند علت دقیق این مشکل را بیابد و آن را برطرف کند. در صورتی که مشکل جدی وجود داشته باشد، انجام اقدامات ذکر شده در این مقاله برای درمان لازم است.
