تیم روانپزشکی و اعصاب و روان دکتر با من تا به حال با نگارش مقالات مختلف در این حوزه، نقش مهمی در خصوص آگاهی بخشیدن به افراد جامعه داشته و در این مطلب نیز درباره ی مهمترین بیماری روانپزشکی یعنی بیماری تجزیه هویت صحبت نموده ایم و پیشنهاد می شود که تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
تاریخچه اختلال تجزیه هویت
بیماری تجزیه هویت (Dissociative Identity Disorder) که پیشتر به عنوان اختلال شخصیت چندگانه شناخته می‌شود، یکی از اختلالات روانی است که با وجود مطالعات و پژوهش‌های بسیار، هنوز هم بسیار پیچیده به نظر می‌رسد.
این اختلال، به طور کلی، به مجموعه‌ای از علائم و نشانه‌ها اطلاق می‌شود که برای فردی که از این اختلال رنج می‌برد، هویت یا هویت‌های مختلفی به وجود می‌آید که هر یک از آن‌ها دارای ویژگی‌های منحصر به فرد و متمایز هستند. بدین معنی که هر هویت می‌تواند تجربیات، احساسات، واکنش‌ها و حتی ذهنیت متفاوتی داشته باشد.
بیماری تجزیه هویت بیشتر در زنان دیده می‌شود و بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی آغاز می‌شود. هر چند که این اختلال قابلیت تشخیص در بزرگسالان نیز دارد، اما به دلیل پوشش دهی غیرعلمی و عامه‌پسند، برخی از تصورات نادرست در مورد آن شایع شده است.
تاریخچه بیماری تجزیه هویت به سال‌های قبل از قرن بیستم بازمی‌گردد، اما تشخیص این اختلال در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) به عنوان یک اختلال جداگانه در سال ۱۹۸۰ صورت گرفت. پیش از آن، این اختلال به عنوان اختلال «شخصیت دوگانه» (Multiple Personality Disorder) شناخته می‌شد و تا دهه ۱۹۷۰ بیشتر به عنوان یک اختلال کمیاب تلقی می‌شود.
با انتشار DSM-III در سال ۱۹۸۰، اختلال تجزیه هویت به عنوان یک اختلال رسمی شناخته شد. در طول سال‌های بعدی، مطالعات و پژوهش‌های بیشتری درباره این اختلال انجام شد و نسخه‌های بروزرسانی شده DSM، به همراه دیگر کتاب‌های تشخیصی و آماری، بهبودهایی در تشخیص و درمان این اختلال به وجود آورد.
از جمله عواملی که باعث شناخته شدن این اختلال شده است، می‌توان به کتاب “Sybil” اشاره کرد که در سال ۱۹۷۳ منتشر شد و داستان یک زن با اختلال تجزیه هویت را روایت می‌کند. این کتاب تا حد زیادی باعث شد تا این اختلال به عنوان یک موضوع مورد توجه عمومی قرار گیرد و به این ترتیب، بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد
مفهوم اختلال تجزیه هویت
اختلال تجزیه هویت یا “انتساب همگن” یک اختلال روانی است که در آن افراد از خود، به طور غیرعادی جدا شده و به شکل جداگانه‌ای از هویت اصلی خود، تجربه می‌کنند. در این اختلال، فرد دارای دو یا بیشتر از یک هویت جانبی است که به طور دور از هم ارتباط برقرار می‌کنند و ممکن است با هم رقابت کنند.
در این اختلال، افراد از خودشان به عنوان یک شخصیت جداگانه به شکل کامل در نظر گرفته می‌شوند. هر شخصیت جانبی دارای نام، رفتارهای خاص و حتی افکار و احساساتی متفاوت از شخصیت اصلی است. در بسیاری از موارد، شخصیت‌های جانبی می‌توانند با هم ازدواج کرده یا دوست داشته باشند و ممکن است در موقعیت‌های مختلف به کار گرفته شوند.
انواع اختلال تجزیه هویت چیست؟
اختلال تجزیه هویت یک اختلال شخصیتی است که معمولاً به دلیل تجزیه شدن هویت فرد به چندین هویت جایگزین به وجود می‌آید. بر اساس نسخه پنجم DSM، سه نوع از این اختلال وجود دارد:
- اختلال تجزیه هویت جایگزین (DID): این نوع اختلال به دلیل داشتن دو یا بیشتر از هویت‌های جایگزین برای یک شخصیت اصلی رخ می‌دهد. هر هویت با خود تجربه، رفتار و حتی گاهی اوقات جنسیت مختلفی دارد. هویت‌ها ممکن است با یکدیگر ارتباط برقرار نکنند و در برخی موارد، یکی از هویت‌ها به طور موقت از بین برود و جای خود را به یک هویت دیگر بدهد.
- اختلال تجزیه هویت بدون هویت جایگزین (OSDD): در این نوع از اختلال، شخص یک هویت اصلی دارد که اغلب با نام واقعی خودش شناخته می‌شود. اما هنگامی که شخص تحت فشار قرار می‌گیرد یا با شرایطی روبرو می‌شود که احساس تهدید را به وجود می‌آورد، هویت‌های جایگزینی برای هویت اصلی به وجود می‌آیند. در این نوع از اختلال، هویت‌های جایگزین به طور عادی در دسترس شخص نیستند و به دلیل فشار یا استرس به وجود می‌آیند.
- اختلال تجزیه هویت محدوده‌ای (DDNOS): در این نوع از اختلال، تجزیه هویت فرد، به چندین هویت جایگزین رخ نمی‌دهد، اما فرد تجربه‌هایی دارد که نشان می‌دهد هویتش در طول زمان تغییر می‌کند.
علل بیماری تجزیه هویت چیست؟
بیماری تجزیه هویت (در جنون اختلال شخصیت چند شخصیتی) یک اختلال روانی است که بر اساس نظریه‌های مختلفی می‌تواند به وجود آید. برخی از علل احتمالی شامل:
- تجربه‌های زندگی ناگوار: تجربه‌های ناگواری مانند سوء استفاده جنسی، سوء رفتار، زندگی در یک خانواده ناپایدار، فشارهای زیاد و … ممکن است باعث بروز این اختلال شود.
- وراثت: مطالعات نشان داده‌اند که وراثت نقشی در بروز این اختلال دارد. به عنوان مثال، اگر پدر یا مادر یا برادر یا خواهری از فرد این اختلال را دارا باشد، احتمال بروز این اختلال در فرد افزایش می‌یابد.
- مشکلات مغزی: مشکلاتی مانند صدمات مغزی، سکته مغزی، سرطان مغز و … ممکن است باعث بروز این اختلال شوند.
- سایر اختلالات روانی: برخی از اختلالات روانی مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات خوردن همراه با این بیماری می‌تواند باشند و باعث بروز آن شوند.
- از دست دادن هویت فردی: فردی که از هویت خود دچار شک و تردید شود، ممکن است به دلیل ناتوانی در شناسایی با خودش، هویت خود را به دست نیاورده و در نتیجه این اختلال را تجربه کند.
- نارضایتی از وضعیت فعلی زندگی: فردی که از وضعیت فعلی زندگی خود نارضایت است، ممکن است از این اختلال رنج ببرد. این نارضایتی می‌تواند به علت فشار کاری، مشکلات مالی، نارضایتی در روابط شخصی و … باشد.
- عوارض ناشی از مصرف مواد: مصرف برخی از مواد مخدر و الکل ممکن است باعث بروز این اختلال شود.
لازم به ذکر است که هر چند این عوامل ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند، اما دقیقاً علت این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
راه های پیشگیری از بیماری اختلال تجزیه هویت چیست؟
اختلال تجزیه هویت یک بیماری روانی جدی است که نیازمند درمان متخصصان روانشناسی و روانپزشکی است. با این حال، پیشگیری از بیماری و کاهش احتمال ابتلا به آن نیز میسر است.
برخی از راه‌های پیشگیری از بیماری اختلال تجزیه‌ی هویت عبارتند از:
- تحریک احساس مثبت: رفع استرس‌ها و احساسات منفی، و تحریک احساسات مثبت و اعتماد به نفس باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی، شامل اختلال تجزیه‌ی هویت می‌شود.
- ارتباط برقرار کردن با دیگران: برقراری رابطه‌های اجتماعی مفید و داشتن روابط سالم با دیگران می‌تواند کمک کند تا احساس ایزوله شدن کاهش یابد. این مسئله می‌تواند از ایجاد و تشدید علائم بیماری‌های روانی، شامل اختلال تجزیه‌ی هویت، جلوگیری کند.
- ارتباط با خانواده: داشتن ارتباط سالم و نزدیک با خانواده می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی کمک کند، شامل اختلال تجزیه‌ی هویت.
- تحلیل رویاها: رویاها می‌توانند نشانگر مشکلات و مسائل روانی شوند که در زندگی روزمره تجربه می‌شود. تحلیل رویاها و بررسی احتمال ارتباط آن‌ها با مشکلات روانی می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی، شامل اختلال تجزیه‌ی هویت کمک کند.
- مدیریت استرس: کاهش استرس‌ها و اضطراب با تکنیک برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی، از جمله اختلال تجزیه‌ی هویت، بسیار مفید است. مدیریت استرس می‌تواند باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی و تحقق روند روانی سالم و مثبت شود.
- مراقبت از سلامت جسمی: مراقبت از سلامت جسمی می‌تواند باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی شود. فعالیت‌های ورزشی و رژیم غذایی سالم می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک کند و احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی شامل اختلال تجزیه‌ی هویت را کاهش دهد.
- از مصرف مواد مخدر خودداری کنید: مصرف مواد مخدر می‌تواند باعث شدید شدن علائم بیماری‌های روانی شامل اختلال تجزیه‌ی هویت شود و بیشتر افراد را در معرض خطر قرار دهد. به همین دلیل از مصرف مواد مخدر خودداری کردن بسیار حیاتی است.
به طور کلی، انجام فعالیت‌هایی مانند تحریک احساس مثبت، برقراری روابط اجتماعی سالم، مدیریت استرس، مراقبت از سلامت جسمی و خودداری از مصرف مواد مخدر می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی، شامل اختلال تجزیه‌ی هویت، کمک کند. همچنین در صورت داشتن علائمی شبیه به بیماری‌های روانی، بهتر است به یک دکتر روانکاو و روانپزشک مراجعه کرده و مشاوره دریافت کنید.
تشخیص بیماری اختلال تجزیه هویت به چه صورت است؟
تشخیص بیماری تجزیه‌ای هویت باید توسط یک متخصص روانپزشک یا روانشناس صورت گیرد. برای تشخیص این بیماری، این تخصص‌ها از معیارهایی مانند DSM-5 و ICD-11 استفاده می‌کنند. برای تشخیص بیماری اختلال تجزیه‌ای هویت، باید حداقل دو شخصیت یا هویت متمایز در فرد وجود داشته باشد که هر یک دارای خصوصیات، هویت، رفتار و روابط مختلف با دیگران هستند.
بیمار با این اختلال، اغلب مواردی را توصیف می‌کند که باعث ناتوانی وی در کنترل و مدیریت هویت خود شده‌اند و احساس می‌کند که او کنترل ندارد و هویتش به طور مستقل عمل می‌کند.
برای تشخیص این بیماری، معمولا از ابزارهایی مانند مصاحبه بالینی، آزمون‌های پرسشنامه‌ای و بررسی تاریخچه پزشکی و روانشناختی فرد استفاده می‌شود. همچنین، در برخی موارد، برای تشخیص این بیماری ممکن است به مشاوره با خانواده و اطرافیان فرد نیز نیاز باشد.
در تشخیص بیماری اختلال تجزیه‌ای هویت، باید دقت شود که این بیماری با دیگر بیماری‌های روانشناختی هم‌زمان مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلال وسواسی-جبری، اختلالات خوردن و اعتیادها می‌تواند همراه باشد. بنابراین، برای تشخیص صحیح بیماری، باید این بیماری‌ها توسط دکتر روانپزشک با دقت تشخیص داده شوند و اگر هم‌زمانی وجود داشته باشد، باید به شیوه‌هایی متناسب با بیماری‌های هم‌راستا مداخله شود.
بعد از تشخیص بیماری اختلال تجزیه‌ای هویت، باید درمان مناسب برای فرد تعیین و اجرا شود. درمان‌های مختلفی برای این بیماری وجود دارد که ممکن است شامل مصاحبه‌های روان‌درمانی، درمان‌های دارویی، درمان‌های خانوادگی و درمان‌های ترکیبی باشد. هدف از درمان بیماری اختلال تجزیه‌ای هویت، بهبود کنترل و مدیریت هویت، افزایش کیفیت زندگی فرد و کاهش احتمال وقوع مشکلات جدی در آینده است.
درمان این بیماری چیست؟
بیماری تجزیه هویت یا اختلال هویتی یکی از اختلالات شخصیتی است که باعث می‌شود فرد نتواند هویت خود را با دیگران تفکیک دهد و احساس کند که دارای چند شخصیت است. درمان این اختلال شامل مداخلات روانشناختی متنوعی است که باید با توجه به شدت اختلال، نیازهای هر بیمار و شرایط شخصی او تعیین شود.
در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب و ضد روان‌پریشی هم می‌تواند برای بهبود وضعیت این بیماران مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین، مشاوره خانواده و پشتیبانی از بیماران نیز درمان این بیماری را کمک می‌کند.
معمولا درمان اختلال تجزیه‌ای هویت شامل مداخلاتی مانند روان‌درمانی، مشاوره، تحلیل رویاها و روش‌های تغذیه‌ای مناسب است. روان‌درمانی مبتنی بر اثرات دوجنسگرایی و مشکلات شناختی مانند ناتوانی در تمرکز و کنترل عواطف می‌تواند به شدت در بهبود این بیماری موثر باشد. هدف این نوع درمان افزایش آگاهی از هویت و احساسات، ایجاد ارتباط با دیگران، تقویت خودشناسی و تسهیل فرایند تمرکز و توجه است.
به علاوه، ارائه پشتیبانی از بیمار و خانواده او نیز می‌تواند در بهبود وضعیت بیمار مؤثر باشد. پشتیبانی از بیماران شامل ایجاد محیطی پذیرایی و دوستانه، فراهم کردن اطلاعات مرتبط با بیماری و راهکارهای مداوا، پشتیبانی از بیمار در حین تجربه ناگوار شدن هویت و ارائه راهکارهای مقابله با تحولات هویتی ناشی از اختلال تجزیه‌ای هویت است.
در نهایت، درمان اختلال تجزیه‌ای هویت به عنوان یک فرایند طولانی و پیچیده مطرح است و باید با همکاری متخصصان در حوزه روانشناسی و پزشکی انجام شود. به طور کلی، پیدا کردن متخصصینی که با این بیماری آشنایی دارند و توانایی درمان آن را دارند، می‌تواند بهبود وضعیت بیمار را تسریع کند.
نتیجه گیری
ما در این مقاله در خصوص بیماری اختلال تجزیه هویت، صحبت کرده ایم تا شما بتوانید آگاهی لازم در این خصوص را داشته باشید تا بتوانید به خوبی از پس بیماری خود برآیید و در نتیجه نزد روانپزشک و متخصص اعصاب و روان بروید.
شما می توانید به سایت دکتر با من مراجعه نمایید و سپس تخصص مورد نظر خود را جستجو نمایید و در زمان و روز خالی وی، نوبت آنلاین خود را ثبت کنید. با آرزوی بهبودی و سلامتی شما بیمار عزیز دکتر با من
منابع
- Dissociative Identity Disorder: What Is It, Symptoms & Treatment
- Scholarly articles for dissociative identity disorder
- Dissociative Identity Disorder (Multiple Personality Disorder)
- What Are Dissociative Disorders? – Psychiatry.org
- Dissociative disorders – NHS
- Dissociative Disorders | NAMI: National Alliance on Mental …
- Dissociative Identity Disorder – StatPearls – NCBI Bookshelf
- Dissociation and dissociative disorders – Better Health Channel
- All About Dissociative Identity Disorder (DID) – Psych Central
دیدگاه خود را درج کنید