سرطان روده بزرگ یا سرطان کولورکتال از رشد بدون کنترل سلول های روده بزرگ یا رکتوم به وجود می آید. رشد غیر طبیعی در روده بزرگ (کولون) و انتهای آن (رکتوم) را پولیپ می نامند که با گذشت زمان، برخی از این پولیپ ها ممکن است به سرطان تبدیل شوند. بسیاری از مردم از روش های پیشگیری و نحوه تشخیص این نوع سرطان اطلاعات کافی ندارند در ادامه به توضیح بیشتر این بیماری می پردازیم.
تاریخچه پیدایش سرطان رکتوم
اولین تشخیص سرطان روده بزرگ در تاریخ توسط پروفسور مایکل زیمرمن روی یک مومیایی مصر باستان که در دوره بطلمیوس در واحه داکله زندگی می کرد صورت پذیرفت. نخستین گزارش از یک بیماری ارثی کولورکتال توسط دکتر آلدرد وارتین بود که برای اولین بار به این اختلال در یک بیمار زن مشکوک شد.
دکتر آلدرد وارتین که یک پاتولوژیست آمریکایی بود در سال 1895 مطالعاتی را در این زمینه آغاز کرد و در اولین گزارش خود در سال 1913 الگوی سرطان های آندومترم، معده و روده بزرگ را منتشر کرد. در فوریه سال 2000، رئیس جمهور بیل کلینتون ماه مارس را به عنوان ماه ملی آگاهی از این سرطان اعلام کرد.
سرطان روده بزرگ چیست؟
روده بزرگ یا کولون لوله بلند و U شکل وارونه ای که بخشی از دستگاه گوارش بدن شما است و به دفع مواد زائد از بدن کمک می کند، حدود پنج فوت طول دارد. آخرین قسمت روده بزرگ، رکتوم یا کانال مقعدی است که به مقعد و خارج از بدن ختم می شود.
سرطان روده بزرگ معمولا به شکل توده های کوچک و غیر سرطانی(خوش خیم) سلولی به نام پولیپ شروع می شود که در داخل روده بزرگ شروع به رشد می کند. با گذشت زمان برخی از این پولیپ ها می توانند به سرطان کولورکتال تبدیل شوند. پولیپ ها ممکن است کوچک و با علائم کمی تشکیل شوند بخاطر همین پزشکان به شناسایی و حذف آن ها قبل از تبدیل شدن به سرطان توصیه می کنند.
سرطان کولون گاهی اوقات سرطان کولورکتال نامیده می شود که اصطلاحی است که ترکیبی از سرطان روده بزرگ و سرطان رکتوم است که از انتهای کانال مقعدی شروع می شود.
آمار سرطان کولون
با چشم پوشی از سرطان پوست، سرطان کولورکتال سومین سرطان شایع در بین زنان و مردان ایالات متحده است. تخمین های انجمن سرطان آمریکا برای تعداد سرطان های روده بزرگ را در سال 2023 می توان به صورت زیر ارزیابی کرد:
- 109670 مورد جدید سرطان روده بزرگ
- 46050 مورد جدید سرطان رکتوم
میزان ابتلا به سرطان کولون یا رکتوم در هر سال در اواسط دهه 1980 به طور کلی کاهش یافته است. از علت های آن هم تغییر عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی و افزایش غربالگری افراد می توان نام برد. از سال 2011 تا 2019 میزان بروز هر سال حدود 1 درصد کاهش یافته است که این روند نزولی بیشتر در افراد مسن مشاهده می شود ولی در افراد جوان تر از 50 سال از اواسط دهه 1990 نرخ ها بین 1 تا 2 درصد در سال افزایش یافته است.
خطر ابتلا به سرطان کولورکتال
به طور کلی خطر ابتلا به سرطان کولورکتال در طول زندگی برای مردان از هر 23 نفر یک نفر و برای زنان از از هر 26 نفر یک نفر است. با این حال خطر ابتلا هر فرد می تواند متفاوت با فرد دیگر باشد.
مرگ و میر ناشی از سرطان کولورکتال
سومین علت مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا در مردان و زنان را سرطان کولورکتال معرفی کردند. پیش بینی می شود که در طول سال 2023 باعث مرگ 52550 نفر انسان شود. خوشبختانه میزان مرگ میر از سرطان روده بزرگ در چند دهه اخیر کاهش پیدا کرده است.
از علل این امر می توان به پیشرفت علم و تکنولوژی برای شناسایی پولیپ های کولورکتال که باعث سرطان می شود نام برد. شناسایی پولیپ های سرطانی یا غربالگری باعث جلوگیری از سرطانی شدن توده های روده بزرگ می شود. علاوه بر این، درمان های سرطان روده بزرگ در چند دهه اخیر بهبود یافته است.
نرخ بقای نسبی این سرطان
انواع مختلفی از آمار وجود دارد که ارزیابی میزان بهبود فرد را در سرطان های مختلف مشخص می کند. که به این آمار، نرخ بقای نسبی آن سرطان می گویند. اغلب برای پیش بینی اینکه سرطان مورد نظر چه قدر در امید به زندگی فرد تاثیر می گذارد استفاده می شود. لازم به یادآوری است که این آمار به صورت تخمینی اندازه گیری می شود.
میزان بقای نسبی پنج ساله برای سرطان کولورکتال در مرحله موضعی 91 درصد است. حدود 37 درصد از بیماران مبتلا در این مرحله تشخیص داده می شوند. اگر سرطان گسترش یافته باشد و به اندام های مجاور و غدد لنفاوی رسیده باشد میزان بقای نسبی پنج ساله به 71 درصد کاهش پیدا می کند و اگر گسترش سرطان بسیار زیادتر شود، بصورتی که به اندام های دور دست بدن آسیب بزند این نرخ به 14 درصد هم کاهش پیدا خواهد کرد. با این حال، برای بیمارانی که فقط یک یا چند تومور دارند که از روده بزرگ به ریه یا کبد گسترش یافته است، جراحی این تومورها گاهی اوقات می تواند سرطان را از بین ببرد، که میزان بقای نسبی 5 ساله را تا حد زیادی بهبود می بخشد.
آمار جهانی
جدول زیر کل مرگ و میر جهانی سرطان کولورکتال در سال 2020 را نشان می دهد. اسلواکی بالاترین نرخ کلی مرگ و میر ناشی از سرطان کولورکتال را در سال 2020 داشت و پس از آن مجارستان قرار دارد.
علل ابتلا به سرطان روده بزرگ
تقریبا تمامی سرطان های کولورکتال از روده بزرگ و رکتوم شروع می شوند. هیچ دلیل واحدی برای این سرطان وجود ندارد و تقریبا همه سرطان های روده بزرگ به صورت پولیپ های خوش خیم شروع و به آرامی به توده های سرطانی تبدیل می شوند.
نوشیدن الکل، دود تنباکو، اضافه وزن، سن بالا معمولا بالای 45 سال، مصرف مقدار زیادی گوشت قرمز یا گوشت فرآوری شده، داشتن پولیپ خوش خیم روده بزرگ، ابتلا به بیماری های التهابی روده (مثل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو) یا سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ می توانند از علت های شایع بروز این بیماری باشند. برخی از بیماری های ارثی نیز خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند. یکی از شایع ترین آنها سندرم لینچ نام دارد.
آنچه می خورید ممکن است در ابتلا به سرطان روده بزرگ نقش داشته باشد و ممکن است با رژیم غذایی پرچرب و کم فیبر و مصرف زیاد گوشت قرمز ارتباطی داشته باشد. برخی از مطالعات نشان داده اند که در صورت تغییر در رژیم غذایی با فیبر بالا، خطر کاهش نمی یابد، بنابراین این ارتباط هنوز مشخص نیست.
علائم سرطان و تشخیص آن
از علائم و نشانه های این سرطان به چندین مورد زیر می توان اشاره کرد:
- اسهال یا یبوست
- تغییرات در قوام مدفوع، مانند مدفوع شل و باریک
- وجود خون در مدفوع، در این حالت مدفوع قهوه ای تیره یا سیاه است
- خونریزی قرمز روشن از راست روده
- درد شکم، گرفتگی یا نفخ
- اصرار مداوم برای اجابت مزاج علیرغم دفع مدفوع
- ضعف و خستگی
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- سندرم روده تحریک پذیر
- نارسایی کمبود آهن
- کاهش وزن و درد شکم که در مراحل بعدی بیماری رخ خواهد داد
اگر سرطان به بافت جدیدی در بدن مانند کلیه یا کبد گسترش پیدا کند می تواند علائم جدیدی مانند زردی ایجاد کند.
علائم اولیه
سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه هیچ علامتی از خود نشان نمی دهد ولی با پیشرفت بیماری علائم قابل توجهی به وجود می آید. با این حال اگر افراد در مراحل اولیه باشند ممکن است با استفاده از موارد زیر متوجه بیماری خود شوند:
- وجود خون در مدفوع
- تغییر در ساختار روده، مانند اسهال، یبوست، یا مدفوع نوار مانند و باریک
- احساس تخلیه نشدن روده ها بعد از اجابت مزاج
- درد شکم، گرفتگی یا نفخ
- تهوع و استفراغ
- کم خونی شدید، به دلیل خونریزی روده
- از دست دادن اشتها
- خستگی و ضعف
- کاهش وزن ناگهانی
علائم در مردان
طبق گفته بیمارستان زنان بریگام، علائم سرطان کولورکتال به طور معمول در مردان و زنان یکسان تشخیص داده می شود. مردان ممکن است متوجه علائم ذکر شده در بالا شوند.
علائم در زنان
زنان ممکن است همان علائم ذکر شده در بالا را تجربه کنند. علاوه بر آن ها، افرادی که قاعدگی دارند دچار نامنظم شدن قاعدگی به علت خونریزی ناشی از سرطان روده بزرگ می شوند.
نحوه تشخیص و آزمایشات سرطان کولورکتال
از طریق آزمایشات غربالگری می توان سرطان روده بزرگ را قبل از بروز علائم تشخیص داد که در این مرحله سرطان کاملا قابل درمان است و می توان با استفاده از تغییر در رژیم غذایی نیز بیمار را درمان کرد.
پزشک متخصص گوارش برای معاینه فیزیکی روی ناحیه شکم شما فشار می آورد. معاینه فیزیکی به ندرت مشکلی را نشان می دهد، با اینکه احتمال دارد که دکتر گوارش توده را در شکم احساس کند. معاینه رکتوم ممکن است توده را در افراد مبتلا به سرطان رکتوم نشان دهد اما در سرطان روده بزرگ روال معاینه متفاوت است. فقط یک کولونوسکوپی کامل می تواند کل روده بزرگ را ببیند. این بهترین تست غربالگری برای این نوع از سرطان ها است.
آزمایشات خون برای افرادی که سرطان کولورکتال آن ها تشخیص داده شده است انجام می شود، از جمله:
- شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی کم خونی
- تست های عملکرد کبد
اگر سرطان روده بزرگ در شما تشخیص داده شود، آزمایش های بیشتری برای بررسی اینکه آیا سرطان گسترش یافته است انجام می شود. سی تی اسکن یا ام آر آی از شکم، ناحیه لگن یا قفسه سینه ممکن است برای تشخیص مرحله سرطان استفاده شود. گاهی اوقات از اسکن PET نیز استفاده می شود.
مراحل سرطان رکتوم
- مرحله صفر: سرطان بسیار زودرس در داخلی ترین لایه روده
- مرحله اول: سرطان در لایه های داخلی روده بزرگ است
- مرحله دوم: سرطان از طریق دیواره عضلانی روده بزرگ گسترش یافته است
- مرحله سوم: سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است
- مرحله چهارم: سرطان به سایر اندام های خارج از روده بزرگ گسترش یافته است
آزمایش خون برای شناسایی نشانگرهای تومور، مانند آنتی ژن کارسینوامبریونیک (CEA)می تواند در طول درمان به پزشک متخصص گوارش و کبد کمک کند.
درمان سرطان های روده
درمان به موارد زیادی از جمله مرحله سرطان و نوع رخنه سرطان در بدن بستگی دارد. درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جراحی برای برداشتن تومور
- شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی
- پرتو درمانی برای تخریب بافت سرطانی
- درمان هدفمند برای جلوگیری از رشد و گسترش سرطان
- عمل جراحی
سرطان روده بزرگ در مرحله صفر ممکن است با برداشتن تومور با استفاده از کولونوسکوپی درمان شود. برای مراحل اول، دوم و سوم سرطان، جراحی گسترده تری برای برداشتن بخشی از روده بزرگ که سرطانی است مورد نیاز است. این جراحی را، برداشتن کولون یا کولکتومی می نامند.
شیمی درمانی
پس از جراحی به مدت 3 تا 6 ماه اکثر افراد مبتلا به مرحله سوم سرطان روده بزرگ را شیمی درمانی می کنند.حتی اگر تومور سرطانی برداشته شود، شیمی درمانی را برای درمان سلول های سرطانی باقی مانده انجام می دهند. به این درمان، شیمی درمانی کمکی نیز می گویند. شیمی درمانی همچنین برای بهبود علائم و بالا بردن نرخ بقای نسبی در افراد مبتلا به سرطان کولون هم استفاده می شود.
پرتو درمانی
از پرتودرمانی برای سرطان کولورکتال در مواقع خاصی استفاده می شود. برای افراد مبتلا به بیماری در مرحله سوم به بعد، که به کبد گسترش یافته است را می توان از درمان هدایت شده در کبد استفاده کرد. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوزاندن سرطان (ابلیشن)
- ارائه شیمی درمانی یا پرتو درمانی به طور مستقیم به سمت کبد
- انجماد سرطان (کرایوتراپی)
- عمل جراحی
- درمان هدفمند
درمان هدفمند سلول های سرطانی را به صفر می رساند. درمان هدفمند امکان دارد که به صورت قرص داده شود یا به داخل رگ تزریق شود. این اهداف در چگونگی رشد و بقای سلول های سرطانی نقش دارند. درمان هدفمند همراه با جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی است. در این درمان با استفاده از دارو از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کنیم.
نتیجه گیری
سرطان کولورکتال نام سرطان روده بزرگ است. یعنی رشد سرطانی در روده بزرگ فرد وجود دارد. علائم این سرطان در مراحل اولیه آن آشکار نیست و به سختی قابل تشخیص است؛ ولی امکان دارد که شامل درد، خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع باشد. گزینه های درمانی زیادی برای سرطان کولورکتال وجود دارد که شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی است.
بهتر آن است که برای پیشگیری از این بیماری از سبک زندگی سالم و خوردن غذاهای سالم استفاده کنیم و برای سنین بالا حتما به غربالگری پولیپ های روده بزرگ خود اهمیت دهیم تا بتوانیم قبل از مبتلا شدن به این سرطان از آن جلوگیری کنیم.
حدود پنج سال زمان می برد تا متوجه شویم که آیا سرطان به طور کامل از بین رفته است. شانس بازگشت سرطان به عوامل مختلفی از جمله مرحله آن در زمان درمان، رعایت کردن سبک زندگی سالم و چکاپ مداوم بستگی دارد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان به سرطان روده بزرگ مبتلا شده اید بدانید که تیم پزشکی دکتر با من در خدمت شما است.
منابع
دیدگاه خود را درج کنید